Afzien van onderbedelingsvordering is schenking

Afstand gedaan van vordering

Een man en zijn echtgenote zijn sinds 1994 getrouwd in gemeenschap van goederen. In 2011 stellen zij huwelijkse voorwaarden op en verdelen de gemeenschap van goederen. In het kader van deze verdeling krijgt de man het ondernemingsvermogen toebedeeld. Dat betekent wel een overbedeling van de man. Het gevolg is dat de vrouw vanwege haar onderbedeling een vordering op haar ex-echtgenoot verkrijgt van € 956.236,50. In 2018 komt het tot een echtscheiding. Tijdens de echtscheidingsprocedure doet de vrouw afstand van haar onderbedelingsvordering inclusief rente. Dit doet zij om financiële risico’s voor de onderneming van de man te vermijden. De man geeft in zijn aangifte schenkbelasting over 2018 de kwijtschelding van de schuld op als een schenking ter grootte van € 1.081.072. Hoewel de inspecteur deze aangifte volgt, gaat de man in bezwaar en beroep tegen de opgelegde aanslag schenkbelasting. Het geschil belandt voor Rechtbank Zeeland-West-Brabant (ecli:nl:rbzwb:2024:8411) .

Fiscale voorwaarden voor schenking

De rechtbank moet eerst beoordelen of er voor fiscale doeleinden sprake is van een schenking. In beginsel sluit het fiscale begrip schenking aan op het civiele begrip gift. Als iemand een handeling verricht met als doel om een ander te verrijken terwijl hij zelf daardoor verarmt, doet hij een gift. Dat betekent dat er pas sprake kan zijn van een fiscale schenking als de schenker en de begunstigde zich bewust zijn van de bevoordeling. De schenker moet deze bevoordeling ook willen.

Natuurlijke verbintenis Daarnaast is er fiscaal gezien sprake van een schenking als iemand iets voldoet vanwege een natuurlijke verbintenis. Een natuurlijke verbintenis is een verbintenis die volgens de wet niet-afdwingbaar is (art. 6:3 bw) . Maar de een heeft tegenover de ander een morele verplichting die zo dringend is, dat naar maatschappelijke opvattingen het nakomen van deze verplichting een tegenprestatie vormt. Hoewel de Successiewet 1956 de voldoening van een natuurlijke verbintenis als een schenking aanmerkt, kent zij ook een vrijstelling voor deze schenking (art. 33 onder 12 sw) .

Bewuste en gewenste bevoordeling

In deze zaak moet de inspecteur bewijzen dat er fiscaal gezien sprake is van een schenking. Daartoe verwijst hij naar het echtscheidingsconvenant. De bewoordingen van het echtscheidingsconvenant wijzen erop dat de ex-echtgenote zich ervan bewust was dat zij met de kwijtschelding van haar vordering haar ex-echtgenoot verrijkte. De rechtbank vindt aannemelijk dat de ex-echtgenote deze verrijking van haar ex-echtgenoot ook heeft gewild, gelet op hun relatie en de reden waarom zij overging tot kwijtschelding. De waarborg van de continuïteit van de onderneming is ook in het belang van de man als (uiteindelijk) eigenaar van de onderneming. De rechtbank gelooft niet dat de ex-echtgenote een dergelijke kwijtschelding van ruim € 1 miljoen ook aan een willekeurige derde met een onderneming zou doen.

Belaste schenking Vervolgens stelt de man dat zijn ex-echtgenote zich moreel verplicht voelde om afstand te doen van de vordering. Volgens hem heeft zij daarmee voldaan aan een natuurlijke verbintenis, zodat de vrijstelling van schenkbelasting van toepassing is. De man voert echter geen feiten en omstandigheden aan waaruit blijkt dat zijn situatie en die van zijn onderneming zodanig waren, dat de noodzaak bestond om over te gaan tot kwijtschelding. Hij maakt evenmin aannemelijk waarom zijn ex-echtgenote zich moreel verplicht tot de kwijtschelding zou voelen. Verder blijkt nergens uit dat minder verstrekkende mogelijkheden zijn bekeken en overwogen. De rechtbank verwerpt daarom het standpunt dat met de kwijtschelding aan een natuurlijke verbintenis is voldaan. De kwijtschelding telt dus als een belaste schenking.

bz-advies

Als een van de ex-echtgenoten in een echtscheidingsprocedure afziet van een vordering op de andere ex-echtgenoot, kan deze kwijtschelding fiscaal gezien kwalificeren als een belaste schenking.