ERFRECHT - 26.05.2021

Hoe is de boedelbeschrijving goed geregeld?

Bezittingen en schulden van erflater

Een boedelbeschrijving is een overzicht van alle bezittingen en schulden van een erflater, met vermelding van de waarde daarvan per de dag van diens overlijden. Het is niet altijd verplicht om een boedelbeschrijving op te stellen, maar handig is dat wel.

Waarde. Met een boedelbeschrijving wordt de waarde van de nalatenschap (erfenis) vastgesteld en, in het verlengde daarvan, de grootte van de erfdelen als de nalatenschap tussen meerdere erfgenamen moet worden verdeeld. Ook kan de boedelbeschrijving nuttig zijn voor de aangifte erfbelasting.

Aangifte erfbelasting. In de aangifte erfbelasting mag worden uitgegaan van de WOZ-waarde van onroerende zaken die tot de nalatenschap behoren, terwijl voor de boedelbeschrijving moet worden uitgegaan van de waarde in het economisch verkeer. Hier wijken deze dus potentieel van elkaar af.

Boedelbeschrijving verplicht

Bewaken wanneer dit verplicht is. In de hiernavolgende gevallen is het verplicht om een boedelbeschrijving op te stellen.

1. Als de nalatenschap door een of meer van de erfgenamen beneficiair (zie hierna) wordt aanvaard.
2. Als een van de erfgenamen niet het vrije beheer heeft over diens vermogen als gevolg van minderjarigheid, faillissement, schuldsanering, ondercuratelestelling of onderbewindstelling (tenzij er een minderjarige erfgenaam is en de wettelijke verdeling van toepassing is).
3. Als er een executeur is benoemd. Deze is verplicht om een boedelbeschrijving op te stellen en aan de erfgenamen te overhandigen.
4. Als er bij de kantonrechter een verzoek wordt ingediend tot het opmaken van een boedelbeschrijving (art. 672 Rv) .

Beneficiair aanvaarden

Als erfgenamen niet zeker weten hoe hoog de schuld is, kunnen ze de nalatenschap ook beneficiair (onder voorrecht van boedelbeschrijving) aanvaarden (art. 4:192 lid 4 BW) . Ze zijn dan alleen aansprakelijk voor de schuld voor zover deze uit de bezittingen van de erflater kan worden voldaan. Voor de restschuld hebben schuldeisers van de erflater dan geen verhaal op het privévermogen van de erfgenaam.

Wat in de boedelbeschrijving?

Inhoud van een boedelbeschrijving. Bewaak dat in een boedelbeschrijving in ieder geval staat (art. 674 Rv) :

• de personalia (naam, voornaam en woonplaats) van de persoon (of personen) die de boedelbeschrijving opstelt;
• een beschrijving van de bezittingen en schulden van de erflater met waardebepaling. Let op. Voor de praktijk is het belangrijk dat tot de schulden van de boedel uitdrukkelijk ook de vorderingen van de kinderen op de langstlevende ouder inzake het eerdere overlijden van de andere ouder behoren;
• opgave van de plaats waar de bezittingen zich bevinden;
• opgave van de geldbedragen die tot de boedel behoren;
• opgave van alle schriftelijke stukken die op de boedel betrekking hebben.

Op https://www.tipsenadvies.nl , Download Zone, jaargang 3, nr. 17 vindt u een model Boedelbeschrijving.

Onderhands of notarieel

Een boedelbeschrijving kan onderhands of bij notariële akte worden opgesteld. Moet een boedelbeschrijving worden opgesteld omdat een van de erfgenamen niet het vrije beheer heeft over zijn vermogen, dan is een notariële boedelbeschrijving verplicht. Dit is ook het geval als bij de kantonrechter het verzoek wordt ingediend tot het opmaken van een boedelbeschrijving. Als alle partijen akkoord zijn en het vrije beheer over hun vermogen hebben, volstaat een boedelbeschrijving bij onderhandse akte (art. 671 Rv) .

Voordeel notariële boedelbeschrijving

Eed of belofte. In een notariële boedelbeschrijving wordt een eed of belofte opgenomen waarin de verschenen persoon (executeur, erfgenaam) verklaart dat de boedelbeschrijving volledig en correct is en dat er geen goederen zijn verduisterd of achtergehouden.

Belangrijke voordelen. Dit heeft twee belangrijke voordelen:

• het geldt als sterk bewijs omtrent de omvang en samenstelling van de boedel om discussies daarover te vermijden;
• het beperkt de kans dat er goederen uit de boedel verdwijnen. Mocht dat desondanks gebeuren, dan is het duidelijk welke goederen er zijn verdwenen en welke waarde ze hadden.

Consequenties. Worden er voor de notaris opzettelijk goederen verzwegen en heeft de verschenen persoon een valse eed afgelegd, dan is er sprake van meineed waarvoor hij strafrechtelijk kan worden vervolgd. Ook verspeelt hij als erfgenaam zijn recht op zijn aandeel in de betreffende goederen of geldbedragen.

FP-advies

In geval van het afwikkelen van een nalatenschap is een boedelbeschrijving altijd handig en in sommige gevallen zelfs verplicht, zoals hiervoor in dit advies is uitgewerkt. Het geeft een duidelijk overzicht van de bezittingen en schulden van de erflater en van de waarde daarvan. Wordt een boedelbeschrijving bij notariële akte opgesteld, dan dient de verschenen persoon een eed of belofte af te leggen over de juistheid en volledigheid van de verstrekte gegevens. Overtreding daarvan heeft ernstige consequenties!

Opzettelijk verzwegen of verborgen

Wat speelde er bij de rechter? Voor de rechter van het Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2020:2130) speelde er een zaak waar via schriftelijke getuigenverklaring vastgesteld werd dat een erflater op het moment van haar overlijden nog heel wat (kostbare) sieraden in haar bezit had en dat deze sieraden tot de te verdelen erfenis behoorden. Een van de twee erfgenamen had deze sieraden bewust voor de andere erfgenaam verborgen gehouden en daar niets over gezegd. Dit terwijl de erfenis tussen hen beiden moest worden verdeeld. Ieder van hen had dus recht op de helft van de waarde van de erfenis.

Wat zegt de wet?

De erfenis is een gemeenschappelijk vermogen dat tussen de erfgenamen moet worden verdeeld. De wet zegt dat een deelgenoot (erfgenaam) die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt of verborgen houdt, zijn of haar aandeel in deze goederen verbeurt aan de andere deelgenoten (art. 3:194 lid 2 BW) .

Uitspraak hof

Het hof oordeelde dat de sierraden opzettelijk zijn verzwegen en verborgen gehouden door een van de erfgenamen. Deze erfgenaam heeft dus haar aandeel in deze sieraden volgens de wet verspeeld.

Praktijkbelang

Ieder van de erfgenamen tussen wie de erfenis moet worden verdeeld, heeft recht op een boedelbeschrijving. Vaak wordt daarvoor de aangifte erfbelasting gebruikt. Worden er door een erfgenaam opzettelijk goederen (bijv. sieraden) verzwegen of verborgen gehouden, dan verbeurt deze erfgenaam zijn aandeel in deze goederen aan de andere erfgenamen.