SCHENKINGSRECHT - 20.10.2005

Geen schenkingsrecht over huis van ouders?

Voor Hof Leeuwarden speelde onlangs een zaak over de vraag of terzake van de door ouders ge­­dane afstand van een zakelijk gebruiksrecht op een woning, sprake is van een belaste schenking. Dochter heeft in 1991 van haar pa en ma de blote eigendom verkregen van hun woning. De ouders hebben zich bij de verkoop de za­­kelijke rechten van gebruik en van bewoning ge­durende hun leven en/of de langstlevende van hen, voorbehouden. Daarbij is niet bepaald dat deze rechten stoppen als de ouders het huis niet meer bewonen. Eind 1999 wordt pa opgenomen in een verpleeghuis. Ma wordt in juni 2000 opgeno­men in een verzorgingstehuis. Daarna volgt het be­­­sluit tot verkoop van het huis. In de koopovereenkomst staat dat de onroerende zaak ‘vrij en onbezwaard’ moet worden geleverd aan de ko­pers.

Gratis afstand doen. Bij notarisakte van 4 september 2000 hebben de ouders om niet (gratis) afstand gedaan van hun zakelijke rechten van gebruik en van bewoning. In de akte staat dat de ouders fysiek geen gebruik meer kunnen maken van deze rechten. Op die datum is ook de volle­di­ge ‘onbezwaarde’ eigendom van het huis aan de kopers geleverd.

Standpunt inspecteur

De inspecteur heeft voor de door pa en ma gedane afstand van voormelde zakelijke rechten aan doch­ter een aanslag schenkingsrecht opgelegd. Hij stelt dat het doen van afstand van de­­ze zakelijke rechten is gebeurd uit vrijgevigheid.

Standpunt rechter

Belangrijk was in dit geval dat het voor de ouders onmogelijk was om zelfstandig in het huis te blijven wonen. De rechter besliste dat dit bij de ouders een belangrijkere rol speelde dan de wil om de dochter te bevoordelen. Dus was er geen sprake van een belaste schenking.

Commentaar

Om successierecht te besparen, kunnen ouders hun woning overdragen aan de kinderen onder voor­­be­houd van het recht om er in te blijven wonen. Het fiscaal voordeel zit hem in het feit dat de waardestijging van de woning na verkoop aan de kinderen buiten de toekomstige erfenis van de kinderen valt. Dus zal er minder successierecht verschuldigd zijn.

Addertje. Indien de ouders tot (vlak voor) hun over­lijden in de woning blijven wonen op grond van het gebruiksrecht dat zij zich hebben voorbe­houden, dan wordt voor de berekening van het successierecht de erfenis van de kinderen verhoogd met (maximaal) de waarde van het gebruiksrecht op het moment van de verkoop aan de kinderen. Dat noemt men een ‘fictief legaat’.

Voorkomen. Door de toegestane renteaftrek wordt het fictief legaat elk jaar kleiner. Dus als de woning heel lang geleden aan de kinderen is overgedragen, kan het wel nul zijn.

Verkoop aan derden. De woning kan aan derden worden verkocht ruim voordat de ouders over­lijden, bijvoorbeeld omdat zij van­wege hun fysieke en/of geestelijke gezondheids­toestand verhuizen (naar een verzorgingstehuis, enz.). Als de ouders in zo’n situatie afstand doen van het gebruiksrecht, kan dat belastingvrij en is de gehele verkoopop­brengst voor de kinderen. Aldus besliste de belastingrechter in Leeuwarden. Pas wel op, want als ‘het afstand doen’ door de ouders geschiedt uit vrij­­gevigheid (dus bijv. puur om­dat ze de kinderen fi­nancieel willen bevoorde­len) lopen de kinderen het risico dat er schenkings­recht geheven wordt over de waarde van het ge­­­­­bruiksrecht op dat mo­­ment.

U kunt de besproken uitspraak downloaden via http://belastingen.indicator.nl (BT 10.16.07) of opvragen via fax 0492 - 59 31 11.