Zijn gespreksopnamen onbruikbaar geworden als bewijs in ontslagzaken door de opkomst van voice cloning?

Gespreksopname. Tijdens een gesprek tussen werknemer en leidinggevende lopen de gemoederen hoog op. De werknemer doet daarbij uitspraken die niet door de beugel kunnen. Voor de werkgever is dit voorval reden om een ontbindingsverzoek bij de rechtbank in te dienen om de arbeidsovereenkomst te beëindigen. Tijdens de procedure ontkent de werknemer echter in alle toonaarden. Het is het ene woord tegen het andere en bij gebrek aan bewijs zal de rechter in het voordeel van de werknemer beslissen, tenzij de werkgever een geluidsopname van het gesprek en de bedreigingen als bewijs kan inbrengen.

Toegestaan als bewijs?

Het inbrengen van gespreksopnamen leidt regelmatig tot discussies in de rechtszaal. Met name wanneer de opname stiekem is gemaakt. Kan zo’n opname als geldig bewijs dienen? In het civiel recht, waar ook ontslagzaken onder vallen, wordt hier een stuk soepeler mee omgegaan dan in het strafrecht. Een civiele rechter zal in het kader van waarheidsvinding een gemaakte opname niet snel weigeren. Wel kan de rechter zijn eigen weging aan de opname hechten. Maar ondanks protest, zal ook een heimelijk gemaakte opname vrijwel altijd toegestaan worden als bewijs in een ontslagzaak.

Voice cloning. Met de toenemende toepassing van AI (artificial intelligence) heeft echter ook een nieuw fenomeen zijn intrede gedaan: voice cloning. Voice cloning is kortgezegd het met behulp van AI namaken van iemands stemgeluid. De maker kan deze stem vervolgens allerlei dingen laten zeggen die de ‘echte’ persoon wiens stemgeluid is gebruikt, in werkelijkheid nooit heeft gezegd. Deze techniek kan voor heel goede doelen worden ingezet, maar er kan uiteraard ook misbruik van worden gemaakt.

Betrouwbaarheid. Hiermee komt de betrouwbaarheid van gespreksopnamen in het geding. Want wat nu als een werknemer voice cloning gebruikt, bijv. om zijn baas allerhande toezeggingen te laten doen die eigenlijk nooit gedaan zijn of om zijn eigen bedreigingen te verdoezelen? Als deze ‘opname’ in een gerechtelijke procedure wordt ingebracht, kan dat ongewenste en onterechte uitspraken opleveren. Uiteraard bestaat er altijd de mogelijkheid om tegenbewijs te leveren, maar hoe doet men dat in geval van voice cloning? Veelvuldig gebruik van voice cloning kan er zo op termijn toe leiden, dat de betrouwbaarheid van gespreksopnamen zo laag wordt beoordeeld, dat gespreksopnamen in het geheel niet meer bruikbaar zijn als betrouwbaar bewijs.

Voorkomen beter dan genezen

Voorlopig is dit nog niet zover, maar ook een individueel geval van voice cloning kan u als werkgever in de problemen brengen. Om te voorkomen dat uw werknemer opeens met stiekem gemaakte en middels voice cloning gemanipuleerde gespreksopnamen op de proppen komt, kunt u overwegen om gesprekken met werknemers zelf actief op te nemen. Het is dan uiteraard wel zaak, dat u dit van tevoren aan de werknemer mededeelt. Na afloop kunt u er dan voor kiezen om een kopie van de gespreksopname per e-mail met de werknemer te delen. Zo hebben beide partijen dezelfde informatie in handen en kan in een eventuele rechtszaak aangetoond worden wat de inhoud van het echte gesprek is geweest en blijft de gespreksopname bruikbaar als bewijs.