SCHENKEN - 07.11.2024

Schenken op papier: de repeterende schenking

Uitzondering op de regel

Een schenking op papier dient gedaan te worden bij notariële akte. Op deze regel bestaat een uitzondering. Voor zover de schenking betrekking heeft op kleren, lijfstoebehoren, bepaalde lijfsieraden, bepaalde tot de inboedel behorende zaken en bepaalde boeken, kan er worden volstaan met een door de schenker geheel met de hand geschreven, gedagtekende en ondertekende onderhandse akte.

Vormvereiste. Afhankelijk van het te schenken goed, geldt dus een vormvereiste. Heeft de schenking op papier betrekking op een geldbedrag, dan moet de schenker naar de notaris. Schenkt hij bepaalde inboedel, dan kan hij onderhands aan de slag en is een notaris niet nodig. Dat scheelt notariële kosten.

Codicil

Een vergelijkbare regeling kennen we in het erfrecht. In Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek is het volgende geregeld: bij een onderhands, door de erflater geheel met de hand geschreven, gedagtekend en ondertekend stuk, kunnen zonder verdere formaliteiten beschikkingen worden gemaakt tot het maken van legaten van kleren, lijfstoebehoren en bepaalde lijfsieraden en bepaalde tot de inboedel behorende zaken en bepaalde boeken. De erfrechtelijke regeling lijkt sterk op de schenkingsregeling.

Verschil? Een codicil (minitestamentje) is een eenzijdig document. De schenking is daarentegen een overeenkomst (een contract). De schenking kan daarom ook niet eenzijdig teruggedraaid worden, tenzij een herroepingsmogelijkheid door de schenking is bedongen. Een codicil kan wel eenzijdig worden aangepast.

De repeterende schenking

In 2022 heeft de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2022:1785) een belangrijke uitspraak gedaan over schenken op papier. In de notariële praktijk is een veelgestelde vraag of de schenker jaarlijks naar de notaris moet of in één bezoekje meerdere schenkingen kan doen. Daar sprak de Hoge Raad zich over uit.

De feiten. In maart 2013 zijn vijf afzonderlijke notariële akten van schenking verleden. In elke akte staat dat schenkers en begiftigde daarbij een overeenkomst van schenking sluiten (van € 10.000). Het geschonkene is opeisbaar bij (onder meer) het overlijden van de langstlevende schenker. Over het geschonkene is geen rente verschuldigd. In elk van de aktes is een herroepingsrecht opgenomen en een recht tot vervroegde aflossing. De inhoud van de akten is gelijk, zij het dat in vier van de vijf akten staat dat de schenking plaatsvindt onder de opschortende voorwaarde dat de langstlevende schenker op respectievelijk 1 januari 2014, 1 januari 2015, 1 januari 2016 en 1 januari 2017 in leven is. In de vijfde akte staat deze voorwaarde niet.

Oordeel Hoge Raad. Volgens de inspecteur vormen de akten de verstrekking van een vorderingsrecht om gedurende een vaststaande tijd op gezette tijdstippen bepaalde bedragen te ontvangen, omdat op een en hetzelfde moment is overeengekomen dat er verschillende vorderingsrechten ontstaan. Daarmee is volgens de inspecteur een periodieke uitkering geschonken. Het hof heeft geoordeeld dat er vijf afzonderlijke schenkingen zijn gedaan, waarvan vier onder een opschortende voorwaarde van in leven zijn van de langstlevende ouder. Volgens het hof vormen de schenkingen geen periodieke uitkering. Het oordeel van het hof getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting volgens de Hoge Raad.