ERFRECHT - 07.11.2024

Onterfde zus heeft geen recht op de legitieme portie!

Broer overlijdt. Henk is ongehuwd en heeft geen kinderen. Hij heeft vier broers en drie zussen. Als hij overlijdt, heeft hij geen erfgenamen in de eerste groep van erfgenamen (echtgenoot en kinderen). Daarom komen de erfgenamen in de tweede groep aan bod (art. 4:10 lid 1 sub b BW) . Omdat zijn ouders zijn vooroverleden, zijn dat zijn broers en zussen. Deze zouden ieder recht hebben op 1/7 deel van de nalatenschap (de erfenis).

Onterfd in het testament

Als een broer van Henk bij de notaris een verklaring van erfrecht opvraagt om de bankrekeningen vrij te krijgen, blijkt dat Henk een testament heeft gemaakt. Daarin benoemt hij zijn broers en zussen tot zijn erfgenamen, echter met uitzondering van zijn zus José. Deze is onterfd. De overige broers en zussen krijgen zo ieder 1/6 deel van de erfenis.

Reden onterving is onduidelijk. José is verontwaardigd als ze dat hoort. In het testament staat niet wat de reden is dat ze is onterfd, dus daar kan ze alleen maar naar gissen. Ze vraagt zich af of het wettelijk mogelijk is dat ze door haar broer zomaar wordt onterfd en of ze nog ergens recht op heeft.

Vrijheid om testament op te stellen. Helaas voor José is dat niet het geval. In Nederland geldt een testeervrijheid. Men kan een testament opstellen en de inhoud daarvan zelf bepalen. Dat betekent dat in een testament iedere wettelijke erfgenaam kan worden onterfd, dus niet alleen een echtgenoot of kind, maar ook een broer of zus, neef of nicht, oom of tante of ieder ander familielid.

Legitieme portie voor kinderen. Wordt een kind onterfd, dan kan het een beroep doen op zijn legitieme portie. Dat is de helft van de waarde van zijn wettelijk erfdeel (art. 4:64 lid 1 BW) . Voor dat bedrag krijgt het kind een vordering in geld (niet in goederen!) op de overige erfgenamen. De vordering is niet eerder opeisbaar dan zes maanden na het overlijden (art. 4:81 lid 1 BW) en moet zijn ingediend uiterlijk vijf jaar na overlijden (art. 4:85 lid 1 BW) . Door een beroep te doen op de legitieme portie, wordt het onterfde kind geen mede-erfgenaam.

Andere wettelijke rechten echtgenoot. Een onterfde echtgenoot heeft geen recht op een legitieme portie. Wel heeft hij/zij gedurende zes maanden het recht van vruchtgebruik op de woning en de inboedelgoederen, als deze tot de nalatenschap behoren (art. 4:28 lid 1 BW) . Ook heeft de onterfde echtgenoot het recht om voor onbepaalde tijd een vruchtgebruik op de woning en inboedelgoederen te vestigen en op andere goederen die voor de verzorging nodig zijn (art. 4:29 en art. 4:30 BW) .

Een kleine theoretische mogelijkheid

Als zus heeft José geen wettelijke rechten waarop een beroep kan worden gedaan. Is ze in het testament van Henk expliciet met naam genoemd als zijnde onterfd, dan heeft ze nergens recht op. Is ze indirect onterfd omdat Henk alleen de andere broers en zussen heeft genoemd als zijn erfgenamen, dan zou José nog als erfgenaam aan bod kunnen komen als het testament niet kan worden uitgevoerd. Maar dan moeten alle broers en zussen en hun kinderen de nalatenschap verwerpen of zijn vooroverleden. Dat lijkt niet erg waarschijnlijk!

Voor meer informatie over de legitieme portie, ga naar https://www.tipsenadvies.nl , Download Zone, jaargang 8, nr. 19.