PRIVÉ - 07.11.2024

Juridische relatievorm partners ook fiscaal goed geregeld

Diverse mogelijkheden samenwoners

Samenwonende partners kunnen ervoor kiezen om te trouwen of om een geregistreerd partnerschap aan te gaan. Ook zouden ze bij de notaris een samenlevingscontract kunnen opstellen. Ten slotte kunnen ze ervoor kiezen om helemaal niets te regelen en alles op zijn beloop te laten. Maar dat laatste is niet erg verstandig.

Trouwen of geregistreerd partnerschap. Het verschil tussen trouwen en geregistreerd partnerschap is minimaal. Gehuwden en geregistreerde partners hebben wettelijke rechten en plichten ten opzichte van elkaar, waaronder de plicht om voor elkaar te zorgen. Ze hebben ook allebei het ouderlijk gezag over kinderen die uit de relatie worden geboren. Van zowel het huwelijk als het geregistreerd partnerschap wordt door de gemeente een akte opgemaakt. Het verschil is dat gehuwden elkaar het jawoord moeten geven. Dat geldt niet voor geregistreerde partners.

Gemeenschappelijk vermogen. Zowel gehuwden als geregistreerde partners hebben volgens de wet samen een gemeenschappelijk vermogen. Zijn ze voor 1 januari 2018 getrouwd of geregistreerd als partners, dan is er sprake van een algehele gemeenschap van goederen. Na deze datum is dat een beperkte gemeenschap van goederen. In dat geval behoort tot de (beperkte) gemeenschap van goederen alleen het vermogen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is verkregen. Het vermogen dat ze voor het huwelijk of geregistreerd partnerschap al hadden en het vermogen dat ze door schenking of krachtens erfrecht hebben verkregen blijft privévermogen.

Anders geregeld door voorwaarden. Gehuwden of geregistreerde partners die dat anders geregeld willen hebben, moeten bij de notaris huwelijksvoorwaarden of partnerschapsvoorwaarden op laten stellen. Ze kunnen ervoor kiezen om elke gemeenschap van goederen uit te sluiten. Op deze manier weet een ondernemer dat het gehele bedrijfsvermogen privé blijft, mocht de relatie worden beëindigd. Ook zijn huwelijksvoorwaarden of partnerschapsvoorwaarden van belang voor ondernemers, omdat schuldeisers van de onderneming niet alleen aanspraak kunnen maken op het privévermogen van de ondernemer, maar ook op het gemeenschappelijk vermogen.

Samenlevingscontract is overeenkomst

Een samenlevingscontract is een overeenkomst tussen de samenwonende partners. De inhoud daarvan wordt door hen zelf bepaald. Zo kunnen ze bepalen welke goederen door hen als gemeenschappelijk worden beschouwd en welke privé blijven. In verband daarmee kan worden bepaald welke kosten en uitgaven als gemeenschappelijk worden aangemerkt en welke voor de eigen privérekening komen.

Moet via notaris. Het samenlevingscontract moet worden getekend bij de notaris en hoeft niet te worden geregistreerd bij de gemeente. Het zijn afspraken tussen de samenwonende partners, waar derden niets mee te maken hebben en daar ook niet aan zijn gebonden. Dat is slechts anders als in het samenlevingscontract afspraken zijn gemaakt over het partnerpensioen en als er een verblijvingsbeding voor de gemeenschappelijke goederen is opgenomen. Ook voor de fiscus is het belangrijk als er een samenlevingscontract is.

Fiscaal partnerschap

Gehuwden en geregistreerde partners zijn voor de inkomstenbelasting fiscale partners van elkaar. Samenwonende partners zijn niet automatisch fiscale partners van elkaar. Dat is wel het geval als de samenwonende partners een notarieel samenlevingscontract hebben afgesloten. Ook zijn ze fiscale partners van elkaar als ze samen een kind hebben, als een van de partners een kind heeft dat door de andere partner is erkend, als ze bij een pensioenfonds zijn aangemeld als pensioenpartners of als ze samen eigenaar zijn van een woning waarin ze allebei wonen.

Samenwoners en ouderlijk gezag. Een ongehuwde en niet als partner geregistreerde moeder heeft automatisch het ouderlijk gezag over haar minderjarig kind. Maar in tegenstelling tot gehuwden en geregistreerde partners geldt dat niet voor de partner met wie de moeder samenwoont. Die kan slechts het ouderlijk gezag verkrijgen door erkenning van het kind bij de gemeente.

Gevolgen bij overlijden. Of partners gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, dan wel of ze slechts samenwonen, maakt veel verschil bij overlijden.

Gehuwden/geregistreerde partners

Als een gehuwde of geregistreerde partner overlijdt, is de langstlevende echtgenoot/partner automatisch diens erfgenaam. Hebben ze kinderen, dan is de wettelijke verdeling van toepassing. De nalatenschap (erfenis) wordt dan toegedeeld aan de langstlevende echtgenoot/partner. De kinderen krijgen een vordering op hun langstlevende ouder voor de waarde van hun erfdeel. Die vordering is normaal gesproken pas opeisbaar na overlijden van de langstlevende ouder.

Samenwoners. Samenwoners zijn voor de wet geen erfgenamen van elkaar. In een samenlevingscontract kan weliswaar een verblijvingsbeding worden opgenomen op basis waarvan goederen na overlijden ‘verblijven’ (toekomen) aan de langstlevende partner. Maar dat geldt alleen voor die goederen waarvan in het samenlevingscontract is bepaald dat ze als gemeenschappelijk worden aangemerkt en dus niet voor goederen die privé-eigendom zijn van de erflater. In testamenten kan dat anders worden geregeld. Dat is ook van belang als ze kinderen hebben, omdat alleen de kinderen erfgenamen zijn van de erflater en niet de langstlevende partner.

Partnervrijstelling erfbelasting

Voor de erfbelasting hebben gehuwden en geregistreerde partners recht op de partnervrijstelling. Daarover hoeft geen erfbelasting te worden betaald. In 2024 is dat € 795.156. Over het meerdere moet 10% (tot € 152. 368) en 20% (alles daarboven) erfbelasting worden betaald.

Op https://www.tipsenadvies.nl , Download Zone, jaargang 27, nr. 5 vindt u meer over vrijstelling erfbelasting.

Ook samenwoners erfbelasting?

Samenwoners vallen in het hogere tarief van 30% en 40% en hebben slechts recht op een vrijstelling van € 2.658. Dat is slechts anders als ze een samenlevingscontract hebben afgesloten en ten minste zes maanden voor het overlijden op hetzelfde woonadres een gemeenschappelijke huishouding hebben gevoerd. Dan vallen ze in het lagere tarief, zoals dat geldt voor gehuwden en geregistreerde partners en hebben ze recht op de ‘grote’ partnervrijstelling. De grote partnervrijstelling geldt ook voor samenwoners zonder samenlevingscontract als ze kunnen aantonen dat het samenwonen tot het moment van overlijden ten minste vijf jaar heeft geduurd. Hebben ze korter samengewoond, dan geldt er een lagere vrijstelling.

Gevolgen bij einde relatie

Een huwelijk kan alleen worden beëindigd door inschrijving bij de gemeente van een beschikking van de rechtbank. Een geregistreerd partnerschap kan zonder de rechter worden beëindigd als beide partners het met elkaar eens zijn en als er geen minderjarige kinderen zijn. Bij een advocaat of notaris kan dan een beëindigingsovereenkomst worden getekend die binnen drie maanden bij de gemeente moet worden ingeschreven.

Samenwoners die uit elkaar gaan

Samenwoners hoeven voor de beëindiging van hun samenwoning niet naar de notaris. Ook hoeft er niets bij de gemeente te worden ingeschreven (behalve een adreswijziging). De gemeenschappelijke goederen moeten worden verdeeld op de wijze zoals dat in het samenlevingscontract staat vermeld. Daarna gaat ieder zijns weegs!