LANDBOUWMAATSCHAP - 08.10.2024

Geen aftrek hypothecaire leningen bij verrekenen meerwaarde?

Voorbeeld uit de praktijk

Overnamecontract met meerwaardeclausule.  Voor de exploitatie van een melkveebedrijf heeft Gerrit een maatschap met zijn vader. Als zijn vader stopt, worden alle bedrijfsgoederen, waaronder begrepen alle onroerende zaken, overgenomen door Gerrit. De overnamesom bedraagt € 909.732. Dat is de agrarische waarde die lager ligt dan de marktwaarde. In het overnamecontract wordt een meerwaardeclausule opgenomen op basis waarvan Gerrit de nettomeerwaarde met zijn vader moet verrekenen als de boerderij binnen een bepaalde termijn wordt verkocht. Mocht vader zijn overleden, dan moet hij afrekenen met zijn moeder of met zijn zussen.

Bedrijf wordt verkocht. Enkele jaren later verkoopt Gerrit het bedrijf, waarbij de waarde van de onroerende zaken wordt vastgesteld op € 3.319.949. De verkoop geschiedt binnen de vastgestelde termijn. Omdat vader is overleden, moet hij de meerwaarde verrekenen met zijn moeder.

Aftrek hypothecaire leningen?

Komt niet overeen met de bedoeling. Gerrit stelt dat de meerwaardeclausule niet overeenkomt met de bedoelingen die partijen (Gerrit en zijn vader) destijds hadden. Volgens Gerrit moet het verschil worden verrekend tussen de destijds door hem betaalde koopsom en de getaxeerde marktwaarde van de onroerende zaken op het moment van overdracht van zijn vader aan hem. Dit betekent dat alle hypothecaire geldleningen in aftrek mogen worden genomen.

Overlijden maakt geen verschil. Bij de uitleg van een schriftelijk stuk gaat het niet alleen om de taalkundige uitleg, maar komt het aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de afspraken mochten toekennen en op hetgeen ze redelijkerwijs over en weer van elkaar mochten verwachten. Dat vader inmiddels is overleden, maakt dat niet anders, omdat alle rechten zijn overgegaan op moeder.

Geen oneerlijk voordeel. Het doel van een meerwaardeclausule is om de bedrijfsopvolger het bedrijf tegen de agrarische waarde over te laten nemen om een lonende exploitatie mogelijk te maken. Als bij staking van het bedrijf de hogere marktwaarde wordt verkregen, ontvangt de bedrijfsopvolger een niet beoogd voordeel dat door de meerwaardeclausule wordt verrekend. Er kan worden bepaald dat latere schulden die in het kader van de bedrijfsvoering zijn aangegaan, van de verkoopopbrengst mogen worden afgetrokken, maar dat hoeft niet.

Hoe oordeelt de rechter?

Leningen niet in aftrek. In het overnamecontract staat nergens dat hypothecaire leningen die zijn aangegaan na de bedrijfsovername als aftrekpost van de verkoopopbrengst in aanmerking komen. Uit de aantekeningen van de accountant die de overname destijds begeleidde, staat dat met de meerwaarde wordt bedoeld het verschil tussen de waarde bij verkoop van de onroerende zaken en de door Gerrit aan zijn vader betaalde waarde, verminderd met eventueel gedane investeringen, kosten verkoop en de latente belastingclaim op de stille reserves. Aftrek van hypothecaire leningen wordt niet vernoemd. Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2024:5053) oordeelt dat Gerrit alleen de hypothecaire leningen die al op het moment van de overname bestonden, in aftrek mag nemen, maar niet de leningen die nadien door hem zijn aangegaan. Gerrit moet aan zijn moeder € 651.113 vergoeden.