Uw volgende stap

Hoge Raad, ECLI:NL:HR:2024:165

[Rechtspraak]

Belangrijke rol voor de notaris bij (wijziging van) huwelijkse voorwaarden

Wat speelde er?

Huwelijk met voorwaarden. Ans en Bart trouwen op huwelijkse voorwaarden. In deze voorwaarden is een verevening van de door Ans en Bart opgebouwde pensioenaanspraken bij echtscheiding vastgelegd. Ook is er een periodiek verrekenbeding opgenomen op basis waarvan de jaarlijks onverteerde inkomsten en de winst uit onderneming moeten worden verrekend.

Wijzigingen en vaststellingsovereenkomst. Op aandringen van Bart worden de huwelijkse voorwaarden twee keer gewijzigd. De eerste keer worden de pensioenverevening en het periodiek verrekenbeding ingetrokken. Er wordt een vaststellingsovereenkomst getekend, waarin staat dat beide echtgenoten inzake het vervallen periodiek verrekenbeding niets meer van elkaar te vorderen hebben. In de gewijzigde huwelijkse voorwaarden wordt afgesproken om bij echtscheiding af te rekenen alsof de echtgenoten in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd. Daarbij geldt als uitzondering dat verrekening achterwege blijft als het vermogen van een van de echtgenoten negatief is. Bij de tweede wijziging van de voorwaarden vervalt deze uitzondering.

Pakt erg nadelig uit

Een jaar daarna gaan Ans en Bart scheiden. Ans stelt dat ze onvoldoende is voorgelicht voordat ze de wijzigingen van de huwelijkse voorwaarden heeft getekend. Deze blijken voor haar nu bijzonder negatief uit te pakken. Daar heeft niemand haar op gewezen. Ze wil dat de wijzigingen van de huwelijkse voorwaarden en de vaststellingsovereenkomst nietig worden verklaard.

Rol voor de notaris

Het opstellen en wijzigen van huwelijkse voorwaarden kan alleen bij de notaris (art. 1:115 lid 1 BW) . Dit dient ervoor om partijen te beschermen. De notaris moet voorkomen dat de ene partij misbruik maakt van diens feitelijk overwicht of van juridische onkunde bij de andere partij. Daarom moet de notaris ervoor zorgen dat beide partijen tijdig de gelegenheid krijgen om kennis te nemen van de inhoud van de akte. Bij het tekenen moet de notaris de zakelijke inhoud meedelen en daarop een toelichting geven. Zo nodig wijst hij partijen op de gevolgen die voor (een van) partijen uit de inhoud van de akte voortvloeien. Bovendien moet hij controleren of partijen de gevolgen begrijpen (art. 43 lid 1 Wna) . Deze verplichting wordt belangrijker als de effecten die voortvloeien uit de inhoud van de akte voor de ene partij nadeliger zijn dan voor de andere partij.

Hoe oordeelt de Hoge Raad?

De Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2024:165) stelt vast dat de wijzigingen van de huwelijkse voorwaarden en de vaststellingsovereenkomst voor Ans uiterst nadelig zijn. Ze heeft geen recht meer op pensioenverevening en is verplicht om mee te delen in een negatief privévermogen van Bart. Door het tekenen van de vaststellingsovereenkomst heeft ze haar recht op in het verleden gespaarde en nog niet verrekende inkomsten prijsgegeven. De notaris had Ans uitdrukkelijk moeten wijzen op deze voor haar nadelige gevolgen, voordat ze haar handtekening zette. Uit niets blijkt dat dit afdoende is gebeurd. Dit moet daarom door een andere rechter worden uitgezocht.