Waardebepaling boerderij en grasland voor legitieme portie

Wat speelde er?

Door testament onterfd. Jan is weduwnaar en heeft twee zonen, Thijs en Geert. Hij heeft een testament gemaakt waarbij hij Thijs tot zijn enige erfgenaam benoemt. In het testament wordt Geert onterfd. Tot het vermogen van Jan behoren onder meer een woonboerderij en een perceel grasland.

Beroep op legitieme portie. Als Jan overlijdt, maakt Geert aanspraak op zijn legitieme portie. Dat is de helft van de waarde van zijn wettelijk erfdeel (art. 4:64 lid 1 BW) . Daardoor heeft Geert recht op 1/4 deel van de waarde van de nalatenschap. Deze vordering moet worden uitbetaald door Thijs, de enige erfgenaam van Jan.

Waarde woonboerderij en grasland

Taxatie door deskundige. Omdat Geert en Thijs het niet eens zijn, wordt er door de rechter een taxateur benoemd die de waarde van de woonboerderij en van het grasland moet bepalen. Als peildatum geldt de datum van overlijden van Jan. Door de taxateur wordt de waarde van de woonboerderij vastgesteld op € 1.125.000 en de waarde van het grasland op € 122.500. Op basis daarvan meent Geert recht te hebben op een legitieme portie van € 308.098.

Veel te hoog getaxeerd? Thijs stelt dat de onroerende zaken veel te hoog zijn gewaardeerd. De woonboerderij is door hem gerenoveerd, maar op de peildatum verkeerde het pand nog in vervallen staat. Daar had de taxateur rekening mee moeten houden. Het perceel grasland was in gebruik bij derden die daar € 600 per jaar voor betaalden. Dat had bij de waardebepaling moeten worden meegenomen. Inmiddels is het grasland verkocht voor € 85.000. Dat is een stuk onder de getaxeerde waarde. Rekening houdend met een lagere waarde voor de woonboerderij en het grasland, komt Thijs uit op een legitieme portie van € 209.357.

Taxatierapport zorgvuldig opgesteld

In het taxatierapport staat uitdrukkelijk (vet gedrukt!) dat de taxateur rekening heeft gehouden met de renovatie van de boerderij. Om de waarde te kunnen vaststellen per de peildatum, heeft hij contact opgenomen met de aannemer en hem gerichte vragen gesteld over de toestand van de woonboerderij. De aannemer heeft een rapport over de staat van het pand toegestuurd met bouwtekeningen en foto’s van voor de verbouwing. Aan de hand daarvan is het taxatierapport opgesteld.

Nooit iets over gezegd. Bij de waardering van het grasland is er geen rekening gehouden met het gebruik door derden. Dat kan de taxateur niet worden verweten, want daarover was niets zwart-op-wit vastgelegd en er is ook nooit iets over gezegd. Dat het grasland daarna door Thijs is verkocht voor € 85.000 mag wel zo zijn, maar dat heeft geen invloed op de waardering op het moment van de peildatum. Thijs heeft geen inzicht gegeven in de totstandkoming van de koopprijs en de posities die koper en verkoper hebben ingenomen over het gebruik van het grasland.

Hoe oordeelt de rechter?

Getaxeerde waarde blijft gehandhaafd. Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2024:2238) stelt vast dat de taxateur zorgvuldig te werk is gegaan. De getaxeerde waarden blijven gehandhaafd en op basis daarvan wordt de hoogte van de legitieme portie vastgesteld. Thijs moet dus heel wat meer betalen aan Geert dan hij had gedacht!