TESTAMENT - 05.06.2024

Voorkom twijfel aan wilsbekwaamheid van de testateur

Uiterste wil

Het is gebruikelijk om voor het opstellen van een uiterste wil naar de notaris te gaan. De tussenkomst van een notaris is echter niet in alle gevallen nodig. Bovendien voorziet de wet om in noodgevallen zonder de notaris te testeren. In deze bijdrage wordt ingegaan op het notarieel testament, het Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid.

Waarom vormvoorschriften?

Uitgangspunt in het burgerlijk recht is dat verklaringen in iedere vorm kunnen geschieden en dat deze in gedragingen besloten kunnen liggen (art. 3:37 BW) . Voor uiterste willen bepaalt het erfrecht anders. Waarom gelden er voor uiterste willen vormvoorschriften? Er zijn enkele voordelen van de vormvoorschriften. Een schriftelijk stuk kan bewaard en getoond worden. Bij een notarieel testament heeft de notaris een inhoudelijke bijdrage. De notaris dient ervoor te zorgen dat onzekerheid en geschillen worden voorkomen. De notaris zorgt er bovendien voor dat de uiterste wil wordt geregistreerd in het Centraal Testamentenregister. Deze registratie zorgt ervoor dat er geen onduidelijkheid ontstaat over het testament dat effect sorteert. Een testateur kan in zijn leven meerdere uiterste willen hebben opgesteld. Het is gebruikelijk dat het laatst opgestelde testament effect heeft.

Het notarieel testament. De notaris voorziet de testateur van erfrechtelijke kennis. Dit zou ertoe moeten leiden dat de testateur weloverwogen beslissingen neemt. De notaris informeert en adviseert de testateur over erfrechtelijke mogelijkheden. Zo wordt er wel eens gesproken over langstlevende testamenten, maar er zijn verschillende soorten langstlevende testamenten. Afhankelijk van de omstandigheden en wensen van de testateur zal er een keuze voor een bepaald soort (langstlevende) testament worden gemaakt. Zo is het goed mogelijk dat het langstlevende testament van echtgenoten met een samengesteld gezin een andere inhoud heeft dan bij echtgenoten met alleen gezamenlijke kinderen. Zodra de testateur zijn wensen aan de notaris kenbaar heeft gemaakt, zal de notaris deze wensen in juridische begrippen vertalen. De bijdrage van de notaris zorgt er ook voor dat de testateur weet wat hij tekent. De notaris controleert dus dat de testateur wilsbekwaam is en dat de testateur niet ongewenst beïnvloed wordt. De notaris kwijt zich van laatstgenoemde taak door de bespreking en het ondertekenen van de akte enkel in het bijzijn van de testateur te doen. Een uitzondering wordt vaak wel gemaakt voor de partner van de testateur.

Stappenplan voor beoordeling

Het bestuur van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie heeft een stappenplan ontwikkeld (Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid) voor de beantwoording van de vraag of de testateur wilsbekwaam is. Als er indicaties zijn om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van de testateur, doet de goede notaris er verstandig aan om dit stappenplan te volgen. Als de notaris na het volgen van dit stappenplan (nog steeds) twijfelt over de wilsbekwaamheid van de testateur, kan de notaris een onafhankelijke arts inschakelen.

Het Stappenplan beoordeling wilsbekwaamheid vindt u op https://www.tipsenadvies.nl , Download Zone, jaargang 8, nr. 11.