(On)mogelijkheden van het uitkeren van een legaat

Legaat. In een testament kunnen een of meerdere legaten zijn opgenomen. Dit houdt in dat de erflater een bepaald goed of een geldbedrag nalaat aan een of meerdere personen, de legataris. Let op.  Een legataris wordt door het legaat geen erfgenaam, maar een erfgenaam kan ook legataris zijn.

Schuldeiser. De legataris krijgt door toekenning van het legaat een vordering op de erfgenamen. Een legataris is hierdoor een schuldeiser van de nalatenschap, maar wel een met de allerlaagste rang. Het legaat wordt pas uitgekeerd als alle andere schulden van de nalatenschap zijn voldaan.

Ontoereikende nalatenschap

Maar wat als de nalatenschap niet toereikend is om het legaat uit te keren?

Voorbeeld.De nalatenschap van Stefan bestaat uit een woning met een waarde van € 400.000, een banktegoed van € 200.000 en schulden van € 120.000. Zijn vrouw Linda is zijn enig erfgenaam, maar hij heeft het huis gelegateerd aan Juul en het banktegoed aan Lien.

Vordering. Door het overlijden van Stefan heeft Juul een vordering op Linda gekregen tot levering van de woning en Lien heeft een vordering tot het betalen van € 200.000.

Schulden voldoen. Allereerst moeten echter de schulden voldaan worden, waardoor de nalatenschap nog maar bestaat uit een woonhuis van € 400.000 en een banktegoed van € 80.000. Hierdoor is de nalatenschap niet meer toereikend om beide legatarissen te voldoen.

Legaat verminderen. De legaten worden dan ook naar evenredigheid verminderd. De waarde van het legaat van Juul wordt verminderd tot € 320.000 (€ 400.000 x (€ 600.000 / € 480.000)) en van Lien tot € 160.000 (€ 400.000 x (€ 600.000 / € 480.000)). Om deze bedragen te kunnen voldoen, moet de woning te gelde worden gemaakt.

Vergoeden. Dit kan achterwege blijven als Juul de woning gelegateerd krijgt en zij een bedrag van € 80.000 (€ 400.000 -/- € 320.000) aan de nalatenschap vergoedt. Het totale banktegoed komt dan uit op € 160.000, waardoor het legaat van Lien ook volledig uitbetaald kan worden.

Aansprakelijkheid erfgenaam

Als het legaat wordt verminderd omdat de nalatenschap niet toereikend is, heeft dit niet altijd tot gevolg dat de legataris met minder genoegen moet nemen. Bij het zuiver aanvaarden van de nalatenschap is de erfgenaam namelijk met zijn gehele vermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap Hierdoor is hij gehouden tot het voldoen van alle schulden van de nalatenschap. Tip.  Door de nalatenschap beneficiair te aanvaarden, voorkomt u dit. U aanvaardt de erfenis dan alleen als deze positief is.

Legaat ontbreekt

Wat staat er in het testament? Het gelegateerde goed kan soms geen deel meer uitmaken van de nalatenschap, omdat het bij leven bijv. is verkocht. In dat geval moet er naar het testament gekeken worden. Volgt hieruit dat de legataris het goed toch moet krijgen, dan zal de erfgenaam moeten onderzoeken of hij alsnog aan deze verplichting kan voldoen, door bijv. het goed terug te kopen of hij moet de waarde van het goed uitkeren aan de legataris. Blijkt uit het testament dat de legataris bij het ontbreken van het goed, geen recht meer heeft op het goed, dan heeft hij pech gehad.