De ploegendienst valt weg voor de 60-plusser. Mag dat?

Kostenreductie, dus maatregelen

M BV ontwerpt verbrandingsmotoren voor de auto-industrie. De omzet daalt al enkele jaren en besloten wordt het tij te keren. In overleg met de ondernemingsraad (or) voert M BV kostenbesparende maatregelen door. Er volgt een aanpassing belonings- en beoordelingssysteem en hiervoor is instemming van de or vereist (art. 27  WOR) . Zo zijn er de stimuleringsmaatregelen, waarmee personeel een opleiding kan volgen voor taakvariatie, en de ontziemaatregelen, waarbij er geen overwerk, andere werktijden en een RVU (Regeling voor Vervroegde Uittreding) volgen. Sommige personeelsleden worden in het bijzonder getroffen door deze maatregelen.

Leeftijdsbewust personeelsbeleid. Ook wordt er een leeftijdsfasebewust personeelsbeleid doorgevoerd. Hieronder valt dat er alleen maar dagdiensten gelden voor 60-plussers en geen drieploegendiensten. De or en een vakbond stemmen in. Hiermee vervalt de ploegentoeslag.

Maar dit is toch een verkregen recht? Hoe kan het dat alleen wij als 60-plusser hierdoor worden benadeeld, zo klaagt de getroffen groep, en beroept zich op leeftijdsdiscriminatie.

Geen arbeidsvoorwaarde. Partijen procederen naar hartenlust tot aan het hof, maar het personeel vangt bot bij beide instanties (ECLI:NL:GHARL:2024:2885) . Om te bepalen of de arbeidsvoorwaarde een verworven recht is, toetst de rechter aan de Hoge Raad gezichtspunten uit het Pontmeyer-arrest (ECLI:NL:HR:2018:976) . Bepalend is dan hoelang de gedragslijn is gevolgd, wat de partijen mochten verwachten, welke positie de partijen naar elkaar hebben, wat de aard is van dit voordeel en ten opzichte van wie deze gedragslijn al die tijd gevolgd is. Dat in de arbeidsovereenkomst niet staat opgenomen dat de werknemer in ploegendienst werkt, helpt niet. De rechter acht bepalend dat de geldende cao Metalektro nadrukkelijk de mogelijkheid openhoudt een ploegendienst te wijzigen in een dagdienst, ook als er al langer dan vijf jaar in ploegendienst wordt gewerkt. M BV voert de maatregelen dan ook niet van de een op andere dag door. Dit mag.

De rechter over leeftijdsdiscriminatie. Het terugdringen van ploegendiensten voor ouderen is een legitiem doel en staat in de geldende cao, zo concludeert ook het hof. Zo’n maatregel past in het leeftijdsbewust personeelsbeleid. Er is onderzoek en studie naar de effecten van nachtdiensten en met name voor oudere werknemers blijkt dat nachtdiensten een hoger ziekteverzuim tot gevolg hebben. Het terugdringen ervan past bij het legitieme doel van leeftijdsfasebewust personeelsbeleid. Dat deze maatregel alleen maar wordt doorgevoerd teneinde kosten te reduceren, maakt dit niet anders. De vordering van de werknemers wordt dan ook afgewezen.

Overweegt u zulke maatregelen?

Van belang is rekening te houden met het hiernavolgende.

• Hanteer in het algemeen al een leeftijdsfasebewust personeelsbeleid.
• De maatregel dient te voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit houdt in dat de maatregel in verhouding moet staan en er geen andere minder belastende maatregel is. Deze werkgever informeerde eerst of personeel vrijwillig wilde afzien van ploegendiensten. Hiervoor bleek onvoldoende animo.
• Voer maatregelen geleidelijk door. Hanteer een afbouwregeling om de gevolgen te verzachten.