RECHT - 18.12.2013

Bestuurders en toezichthouders sneller aansprakelijk

‘Wet goed bestuur in de zorg’ op komst. In deze nieuwe wet zullen verplichtingen worden vastgelegd voor een goede bestuurs-, toezichts- en medezeggenschapsstructuur.

Zo moeten bijvoorbeeld de nieuwe leden van een raad van bestuur een ‘Verklaring Omtrent het Gedrag’ (VOG) overleggen voordat zij kunnen toetreden. Toezichthouders kunnen aansprakelijk worden gesteld als zij hun taak verwaarlozen en zij kunnen worden ontslagen door de Ondernemingskamer. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) zal deze wet gaan controleren.

Waarom deze maatregelen?

Duidelijkheid. De nieuwe wet zal de positie en de taak van toezichthouders van verenigingen en stichtingen verduidelijken. Bestuurders en toezichthouders zullen eerder aansprakelijk zijn, bijvoorbeeld bij schade door handelen dat hun ernstig te verwijten is. Het kabinet noemt de hiernavolgende vier invalshoeken.

Verduidelijking taken/bevoegdheden. De taken van interne toezichthouders blijken in de praktijk niet altijd even duidelijk. Per sector zal via afzonderlijke wetgeving meer helderheid komen over taken en bevoegdheden.

Als bestuurders en toezichthouders een tegenstrijdig (eigen) belang hebben met de stichting of vereniging, zullen zij zich in de besluitvorming afzijdig moeten houden. Ook dat zal in de wettelijke regeling worden opgenomen.

Verlaging drempels aansprakelijkheid.  Bestuurders van een rechtspersoon moeten op grond van de wet hun taak behoorlijk vervullen. Bij een onbehoorlijke taakvervulling is de bestuurder aansprakelijk tegenover de organisatie (de zogenaamde ‘interne aansprakelijkheid’). Ook voor de interne toezichthouders wordt een uitdrukkelijke regeling voor aansprakelijkheid in de wet opgenomen.

Strafrecht. Iedere rechtspersoon/organisatie heeft op grond van de wet een administratieplicht. Het niet-naleven hiervan kan leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders. Het kabinet wil het niet-naleven van de administratieplicht strafbaar stellen om zo meer onderzoek bij fraude te mogen doen.

Daarnaast moet de overheid soms bij een instelling ingrijpen om een faillissement te voorkomen. Het kabinet wil dat bij ernstig nadeel voor de instelling ook het bestuur strafbaar kan worden gesteld, ongeacht of het faillissement ook echt is ingetreden.

Versterking extern toezicht. In de zorg treden o.a. de IGZ en de Nederlandse Zorgautoriteit als externe toezichthouder op. Zij zullen méér bevoegdheden krijgen. Daardoor wordt de positie van de interne toezichthouder ten opzichte van het bestuur sterker.

Nu? Op dit moment kunnen bestuurders door de rechter worden ontslagen als zij iets doen of nalaten dat in strijd met de wet of de statuten is of als zij zich schuldig maken aan wanbeheer. Iedere belanghebbende (of het Openbaar Ministerie) kan om zo’n ontslag vragen. Dit zal worden uitgebreid met de mogelijkheid om ook interne toezichthouders te kunnen ontslaan. Deze ontslagmogelijkheid geldt dan los van de overige ontslagbepalingen in de statuten van de organisatie.