Echtscheiding en langstlevende testament, wat regelen?

Langstlevende testamenten. Wim en Mia zijn gehuwd en hebben vier kinderen. Tijdens het huwelijk hebben ze testamenten gemaakt met een ouderlijke boedelverdeling. In het testament dat door Wim is opgemaakt, staat dat hij zijn echtgenote Mia tezamen met zijn kinderen tot zijn erfgenamen zijn benoemd. Tevens staat in het testament dat hij alle goederen van zijn nalatenschap toedeelt aan zijn genoemde echtgenote. Let op.  Deze bepaling staat sinds 2003 in de wet en wordt de wettelijke verdeling genoemd (art. 4:13 lid 2 BW) .

Testament niet aangepast

30 jaar later komt de echtscheiding. Als Wim daarna overlijdt, denken de kinderen de enige erfgenamen te zijn. Dan blijkt dat Wim zijn testament nooit heeft herroepen of gewijzigd. Hierin staat nog altijd dat zijn hele nalatenschap wordt toegedeeld aan zijn echtgenote Mia.

Huwelijk en testament van eerdere datum.  Als Mia daarvan hoort, wordt de gehele nalatenschap door haar opgeëist. Weliswaar staat er in de wet dat bepalingen in een testament ten voordele van een echtgenoot door echtscheiding vervallen (art. 4:52 BW) , maar deze wettelijke bepaling is pas van kracht geworden op 1 januari 2003. Zowel het huwelijk als het testament van Wim zijn van een eerdere datum. De nieuwe wettelijke bepaling was toen nog niet van toepassing.

Testament duidelijk. Daarbij is de wettelijke regel niet van toepassing als uit het testament anders blijkt. In het testament van Wim wordt Mia met naam genoemd, dit in tegenstelling tot de kinderen. Ook is in het testament geen bepaling opgenomen die voorziet in de situatie dat ze niet meer zouden zijn gehuwd. Dit wijst erop dat Wim wilde dat de gehele nalatenschap aan haar als persoon zou worden toegedeeld en niet alleen omdat ze zijn echtgenote was. Dat is ook logisch, omdat Wim altijd van Mia is blijven houden. Als het aan hem had gelegen, waren ze ook nooit gescheiden. Dat is de reden dat Wim zijn testament nooit heeft gewijzigd.

Hoe oordeelt het hof nu hierover?

Nieuwe regel wel van toepassing.  Dat de wettelijke regel niet van toepassing is, klopt niet. Omdat Wim na inwerkingtreding van het nieuwe erfrecht per 1 januari 2003 is overleden, is het bepaalde in artikel 4:52 BW op zijn nalatenschap van toepassing. Dat geldt ook als huwelijken voor deze datum zijn gesloten en voor testamenten die voor deze datum zijn gemaakt.

Testament uitgelegd. Bij uitleg van een testament moet er worden gelet op de verhoudingen die de uiterste wil kennelijk wenst te regelen en op de omstandigheden waaronder de uiterste wil is gemaakt (art. 4:46 BW) . In het testament wordt steeds gebruikgemaakt van de bewoordingen ‘mijn echtgenote’, eenmalig gevolgd door de naam van Mia. Volgens de rechter blijkt daaruit niet dat de bepalingen in het testament, ten voordele van Mia, in geval van echtscheiding ook nog zouden gelden. Het feit dat de kinderen niet bij naam zijn genoemd, doet daar niets aan af. Hof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2020:521) oordeelt dat het bepaalde in artikel 4:52 BW onverkort geldt en dat de vier kinderen de enige erfgenamen van Wim zijn. De nalatenschap moet tussen hen worden verdeeld. Mia heeft nergens recht op. Tip.  Voorkom deze onduidelijkheid door bij echtscheiding (of in het zicht ervan) het testament (van de dga) te wijzigen via de notaris.