ALIMENTATIE - 12.11.2020

Alimentatieverplichtingen, wat is nu goed om te weten?

Partneralimentatie

Als een huwelijk eindigt, kan de ene ex-echtgenoot worden verplicht om bij te dragen in de kosten voor levensonderhoud van de andere ex-echtgenoot, indien deze zelf niet over voldoende middelen beschikt om daarin te voorzien (art. 1:156 lid 1 BW) . De verplichting tot het betalen van alimentatie kan door de rechter bij de echtscheidingsbeschikking worden opgelegd. De hoogte van het bedrag wordt vastgesteld op basis van de behoefte van de alimentatiegerechtigde ex-echtgenoot en de draagkracht van de ex-echtgenoot aan wie de verplichting tot het betalen van partneralimentatie wordt opgelegd.

Duur. Voor huwelijken die vanaf 1 januari 2020 zijn of worden ontbonden door echtscheiding geldt dat de verplichte termijn tot het betalen van alimentatie gelijk is aan de helft van de duur van het huwelijk, zulks echter met een maximum van vijf jaar. Op deze hoofdregel gelden twee uitzonderingen:

1. in geval van een huwelijk met kinderen die de leeftijd van twaalf jaar nog niet hebben bereikt, wordt de duur van de alimentatieverplichting maximaal twaalf jaar;
2. bij een huwelijk van langer dan 15 jaar, waarbij de leeftijd van de alimentatiegerechtigde ex-partner ten hoogste tien jaar lager is dan de op dat moment geldende AOW-leeftijd, is de duur van de alimentatieverplichting maximaal tien jaar.

‘Oude’ termijn. Voor huwelijken die voor 1 januari 2020 door echtscheiding zijn ontbonden, geldt nog de ‘oude’ termijn van maximaal twaalf jaar voor een huwelijk met kinderen en voor een huwelijk zonder kinderen als het huwelijk langer duurde dan vijf jaar. Bij een huwelijk korter dan vijf jaar en zonder kinderen is de alimentatieverplichting net zo lang als de duur van het huwelijk.

Hardheidsclausule. Mocht de uitkomst van de wettelijke regeling in sommige gevallen tot onrechtvaardige uitkomsten leiden, dan kan daarop de zogenoemde ‘hardheidsclausule’ van toepassing worden verklaard. Dat betekent dat de rechter bij schrijnende gevallen een andere alimentatietermijn kan opleggen als ongewijzigde handhaving van de wettelijke regels naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.

Kinderalimentatie

Ook na een echtscheiding (of beëindiging van een geregistreerd partnerschap of samenwoning) blijven ouders financieel verantwoordelijk voor hun kinderen. Dat betekent dat beide ouders de verplichting hebben bij te dragen aan de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen (art. 1:404 lid 1 BW) . De hoogte van de kinderalimentatie wordt vastgesteld aan de hand van de materiële behoeften van de kinderen, het totale gezinskomen van voor de echtscheiding en de draagkracht van ieder van de ouders na de echtscheiding.

Wat geldt er nog meer voor kinderen? Zijn de kinderen meerderjarig, maar nog geen 21 jaar, en zijn ze financieel nog niet zelfstandig, dan blijven de ouders verplicht om bij te dragen in hun kosten totdat de kinderen 21 jaar worden. Zijn de kinderen meerderjarig en financieel zelfstandig omdat ze een eigen inkomen hebben, dan vervalt voor de ouders de verplichting om bij te dragen in de kosten.

Hoe werkt de indexering nu?

De hoogte van de alimentatiebedragen wordt, zowel voor de partneralimentatie als voor de kinderalimentatie, jaarlijks geïndexeerd. Het percentage is afhankelijk van de te verwachten loonontwikkelingen bij bedrijven, overheid en andere sectoren. Op basis van die berekening worden volgend jaar per 1 januari 2021 alle alimentatieverplichtingen met 3% verhoogd.

Einde alimentatieverplichting

De alimentatieverplichting eindigt na verloop van de vastgestelde termijn. Als de gevolgen van beëindiging van de alimentatieverplichting naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, kan de rechter op verzoek van de alimentatiegerechtigde een nieuwe termijn vaststellen (art. 1:157 lid 7 BW) . De alimentatieverplichting eindigt eveneens als de alimentatiegerechtigde ex-partner zelf over voldoende inkomsten beschikt of indien de alimentatiegerechtigde hertrouwt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenwonen met een nieuwe partner ‘als waren zij gehuwd’ (art. 1:160 BW) .

Echtscheidingsconvenant

De wettelijke alimentatiebepalingen zijn geen dwingend maar regelend recht. Bij overeenkomst (echtscheidingsconvenant) kunnen de (ex-)echtgenoten daarvan afwijken (art. 1:158 BW) . In de overeenkomst kunnen de ex-echtgenoten zelf bepalen of er een alimentatieverplichting geldt en zo ja, voor welke termijn en tot welk bedrag. Daarbij kan worden bepaald dat het alimentatiebedrag niet wordt geïndexeerd. Ook is het mogelijk om af te spreken dat er helemaal geen alimentatie wordt betaald of dat de alimentatieverplichting in één bedrag wordt afgekocht. Het echtscheidingsconvenant wordt door de beide ex-echtgenoten opgesteld en getekend in overleg met een advocaat, notaris of mediator.

Fiscale gevolgen bewaken

Het betalen of ontvangen van alimentatie is van invloed op het inkomen van de betrokken ex-echtgenoot en dus ook op de inkomstenbelasting die er moet worden voldaan. Daarbij moet er onderscheid gemaakt worden in kinderalimentatie en partneralimentatie.

Kinderalimentatie

• De ex-echtgenoot die kinderalimentatie ontvangt, hoeft dit bij de aangifte inkomstenbelasting niet op te geven als inkomsten. De betreffende ex-echtgenoot betaalt daarover geen inkomstenbelasting.
• Voor de ex-echtgenoot die kinderalimentatie moet betalen, is het bedrag niet aftrekbaar voor de inkomstenbelasting.

Partneralimentatie

• De ex-echtgenoot die partneralimentatie ontvangt, moet dit bij de aangifte inkomstenbelasting opgeven als inkomsten. De betreffende ex-echtgenoot betaalt daarover inkomstenbelasting.
• Voor de ex-echtgenoot die partneralimentatie moet betalen, is het bedrag gedeeltelijk aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Voor het belastingjaar 2020 gaat het om een percentage van 46% van de in dit jaar betaalde partneralimentatie.

Belastingaftrektarief afgebouwd

Het aftrektarief voor de betaalde partneralimentatie wordt in versneld tempo afgebouwd. In 2021 gaat het om een percentage van maximaal 43%, in 2022 om 40% en in 2023 om 37,05%. Bij het maken van afspraken in een echtscheidingsconvenant omtrent de hoogte van de te betalen partneralimentatie, zal daar rekening mee moeten worden gehouden, want de alimentatieplichtige ex-echtgenoot krijgt de komende jaren minder geld terug van de Belastingdienst dan voorheen. Voor bestaande alimentatieverplichtingen kan dat een reden zijn voor de alimentatieplichtige ex-echtgenoot om naar de rechter te stappen met het verzoek om het te betalen alimentatiebedrag te wijzigen op basis van gewijzigde omstandigheden en daardoor een lagere draagkracht!

FP-advies

Wat is hier dus belangrijk om te bewaken en te regelen? De wettelijke duur voor het betalen van partneralimentatie is per 1 januari 2020 gewijzigd van twaalf jaar naar vijf jaar. Dat geldt alleen voor ‘nieuwe’ echtscheidingen. Het aftrektarief voor partneralimentatie voor de inkomstenbelasting wordt in versneld tempo afgebouwd. Daar moet rekening mee worden gehouden bij het vaststellen van de hoogte van de alimentatie. Voor bestaande alimentatieverplichtingen kan dat een reden zijn om naar de rechter te stappen met het verzoek om de hoogte van het alimentatiebedrag daarop aan te passen.