Vermogen in een familiestichting: hoe of wat?

Fiscale redenen Staatssecretaris Van Oostenbruggen stuurde op 17 februari 2025 een rapport aan de Tweede Kamer over het vermogen in familiestichtingen (tk 2024-2025, 36600-ix, nr. 38 en bijlage 1183509) . Aanleiding was het in 2022 uitgebrachte rapport IBO Vermogensverdeling. Hierin werd het vermoeden geuit dat een deel van het privévermogen van huishoudens om fiscale redenen in familiestichtingen is ondergebracht, waarbij het maatschappelijk belang niet altijd voorop lijkt te staan. Dit is in dit rapport inzichtelijk gemaakt. In het onderzoek staan drie vragen centraal, namelijk:

1. Hoeveel vermogen bevindt zich in Nederlandse familiestichtingen?
2. Hoeveel vermogen hebben de bestuurders van deze stichtingen?
3. Wordt er over het vermogen in Nederlandse familiestichtingen belasting betaald?

Familiestichtingen

De familiestichtingen uit het onderzoek bezitten gezamenlijk ten minste € 30,8 miljard. Hiervan zit € 19,0 miljard bij stichtingen waarbij ten minste de helft van de bestuursleden met elkaar verbonden is en € 12,5 miljard hoort bij de top 50 van stichtingen waarbij in de statuten familieleden worden aangewezen als bestuurslid. Van het vermogen hoort 58 tot 97% tot het beleggingsvermogen. Een andere conclusie is dat bijna al het vermogen, namelijk 82 tot 99,7%, in familiestichtingen niet in de belastingheffing wordt betrokken. Deze gunstige fiscale behandeling zit hem in het niet kwalificeren als afgezonderd particulier vermogen, de kwalificatie als niet-belastingplichtige voor de vennootschapsbelasting en de kwalificatie als ANBI met de daarbij behorende giftenaftrek. Conclusie van het rapport is dat evaluatie van de regelgeving gewenst is.

Alleen fiscale redenen? Na het lezen van het rapport kan men tot de conclusie komen dat familiestichtingen alleen maar in het leven worden geroepen om fiscale mogelijkheden te benutten. De praktijk ligt toch wel anders.

Gezamenlijk beleggen

Feitelijk is een familiestichting vaak een vehikel om gezamenlijk binnen de familie te gaan beleggen. Waarom wordt er dan gebruikgemaakt van een dergelijke stichting? Dit heeft vaak meerdere redenen, zoals:

• het bij elkaar houden van vermogen;
• scheiding tussen zeggenschap en economisch eigendom: de zeggenschap komt veelal toe aan de (groot)ouders, de (klein)kinderen hebben het economisch belang;
• financiële begeleiding van kinderen; en
• uiteraard ook besparing van erfbelasting, inkomstenbelasting en soms overdrachtsbelasting.

Naast een familiestichting zijn er meerdere manieren om een zogenoemd ‘familiefonds’ vorm te geven, namelijk in de vorm van een besloten fonds (box 3, fiscaal is het onderscheid open/besloten vanaf 1 januari 2025 niet langer relevant), via certificering van vermogen (Stichting Administratiekantoor) of via een BV-structuur. Al deze varianten kennen hun eigen fiscale consequenties, maar in al deze varianten kan recht worden gedaan aan de redenen voor het opzetten van een familiefonds zoals hiervoor vermeld. Gecombineerd met een schenkingsplan van (groot)ouders aan (klein)kinderen, kan er in de toekomst erfbelasting worden voorkomen, terwijl de (groot)ouders zeggenschap over het vermogen behouden. Niet alleen een stichting wordt hiervoor gebruikt. Of deze vormen van familiefondsen ook een doorn in het oog zijn van de staatssecretaris? Dat blijkt niet uit het rapport.

bz-advies

Een familiestichting is een mooie manier om met verschillende generaties gezamenlijk te beleggen. De volgende generatie kan vertrouwd worden gemaakt met het omgaan met een dergelijk groot vermogen, terwijl de (groot)ouders de zeggenschap nog behouden. Ook biedt de familiestichting gecombineerd met schenkingen mogelijkheden vermogen fiscaalvriendelijk over te dragen naar de volgende generatie.