Nieuwe wet om de warmtetransitie te versnellen

De aanleiding

U heeft er vast wel eens iets over gehoord: het idee om wijken op een energienet (zoals een warmtenet) aan te sluiten, komt vaak niet van de grond. Er is vaak onvoldoende draagvlak om de kosten te maken en het avontuur aan te gaan om met de hele wijk van het gas af te gaan. De gemeenten hebben nu te weinig bevoegdheden om te komen tot een betaalbare en tijdige transitie. De Wgiw is een belangrijk instrument om duidelijkheid te bieden aan alle betrokken partijen in een wijk.

Wat houdt de wet in?

Wijkgerichte aanpak verduurzaming. De Wgiw geeft gemeenten de bevoegdheid om regie te kunnen voeren over de wijkgerichte aanpak om woningen en gebouwen te verduurzamen (de warmtetransitie). De wet bevat hiervoor de noodzakelijke waarborgen. Let op.  Gemeenten kunnen wijken alleen aanwijzen als het duurzame alternatief haalbaar en betaalbaar is voor huishoudens en bedrijven in de wijk.

Met enige dwang. Door de nieuwe wet wordt voorkomen dat (een deel van) het gasnet voor een klein aantal achterblijvers in stand gehouden moet worden, tegen hoge maatschappelijke kosten, terwijl er een goed alternatief wordt aangeboden. Als er namelijk een plan voor de verduurzaming ligt, met een aantrekkelijk aanbod voor bewoners en voldoende tijd voor de uitvoering, dan moet deze aanpak niet geblokkeerd kunnen worden door enkele bewoners die niet mee willen gaan. Dit zou namelijk betekenen dat er een dubbele infrastructuur in stand gehouden moet worden, met alle kosten van dien.

Aanwijzing wijken

Op grond van de Wgiw kunnen gemeenten wijken aanwijzen die op een bepaald moment van aardgas overstappen naar een duurzame energievoorziening.

Randvoorwaarden. De Wgiw voorziet in verschillende randvoorwaarden bij het aanwijzen van een wijk door de gemeente:

• het moet betaalbaar zijn. De betaalbaarheid moet voor de bewoners van de wijkaanpak zijn gewaarborgd;
• er moet participatie plaatsvinden;
• de rechtsbescherming moet zijn geborgd;
• redelijke termijn. Er moet een redelijke termijn zijn tussen het aanwijzen van een wijk en het daadwerkelijk overgaan op de duurzame warmtebron. De Wgiw gaat uit van een termijn van in beginsel acht jaar.

Waarborgen. De bevoegdheid in de Wgiw om de gasvoorziening te beëindigen, is het sluitstuk dat alleen ingezet wordt als er aan al deze voorwaarden is voldaan. Dit wordt in de Wgiw gewaarborgd.

Aanvullende regelgeving in de maak

De wet is beschreven op hoofdlijnen. De bevoegdheden op grond van de Wgiw worden verder uitgewerkt in onderliggende regelgeving, het Bgiw. Dit is de Algemene Maatregel van Bestuur onder de Wgiw. Het Bgiw is nog in de maak en moet nog langs de Eerste en de Tweede Kamer. Naar verwachting start de voorhangprocedure dit voorjaar.

Per 1 januari 2026? Het streven is de Wgiw en het Bgiw per 1 januari 2026 in werking te laten treden. Dat lijkt zeker mogelijk.