Bestrijden eenzaamheid voldoende voor ANBI-status?

Nederland kent tal van goede doelen. Goede doelen hebben recht op diverse fiscale voordelen. Deze doelen moeten dan wel voldoen aan de voorwaarden die gelden voor algemeen nut beogende instellingen (ANBI’s). Onlangs kwam een zaak voor de rechtbank (ECLI:NL:RBNNE:2025:242) waarbij het ging om de vraag of een stichting die eenzaamheid in de samenleving probeerde te bestrijden, voldeed aan de voorwaarden die gelden voor een ANBI.

Fiscale voordelen

De belangrijkste fiscale voordelen van een ANBI bestaan eruit dat een ANBI geen erf- of schenkbelasting hoeft te betalen, als men een erfenis of gift ontvangt die gebruikt wordt voor het algemeen belang. Ook als een ANBI zelf schenkingen doet in het algemeen belang, hoeft de verkrijger ervan evenmin schenkbelasting te betalen. Tip.  Verder kunnen giften aan een ANBI afgetrokken worden van het inkomen.

Voorwaarden. Tot de belangrijkste voorwaarde van een ANBI behoort om te beginnen de eis dat de ANBI volledig gericht moet zijn op het algemeen belang. Dit moet blijken uit de statuten en de voorgenomen activiteiten. Zo moet minstens 90% van de activiteiten het algemeen belang dienen en mag men hiermee geen winst beogen. Verder gelden er strenge eisen ten aanzien van het vermogen van de ANBI, de beloning voor de beleidsbepalers, gelden er administratieve verplichtingen en moeten bepaalde gegevens verplicht op een website vermeld worden.

Aanvragen ANBI-status. Instellingen die van mening zijn dat er aan genoemde eisen voldaan wordt, kunnen bij de Belastingdienst een ANBI-status aanvragen. Deze toetst of er aan de voorwaarden voldaan wordt en kent op grond hiervan al dan niet de ANBI-status toe. Wordt deze afgewezen, dan is bezwaar en beroep mogelijk, zoals in de hiervoor genoemde rechtszaak. Wat speelde er?

Bestrijden eenzaamheid. In deze zaak werd de aanvraag voor een ANBI-status afgewezen ten aanzien van een instelling die ten doel had de eenzaamheid in de samenleving te bestrijden. De instelling probeerde dit te bereiken door eenzame mensen met dezelfde interesses met elkaar in contact te brengen. Dit gebeurde onder meer via inloopdagen. Ook organiseerde de stichting burenhulp. Een voorbeeld hiervan was het organiseren van een soort taxidienst voor een blinde mevrouw die geen recht had op een vergoeding hiervoor vanuit de overheid. De rechtbank stond voor de vraag of deze activiteiten aan te merken waren als activiteiten die het algemeen belang vrijwel uitsluitend dienen.

Wanneer algemeen belang?

Volgens de wet wordt welzijn aangemerkt als algemeen belang. De vraag was dan ook of de activiteiten van de stichting aangemerkt konden worden als welzijn. De rechtbank kwam op grond van de wetsgeschiedenis tot de conclusie dat het begrip welzijn ruim moet worden geformuleerd. Volgens de rechtbank voldeden de activiteiten van de stichting aan de definitie van welzijn. Zo wees de rechtbank erop dat zelfs door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een campagne tegen eenzaamheid was gestart. Voor een ANBI is ook niet vereist, zoals de inspecteur aanvoerde, dat de activiteiten een afgebakende kwetsbare groep moeten betreffen. Evenmin is vereist dat een ANBI zelf activiteiten moet verrichten. Ook het bieden van een platform kan dus voldoende zijn. De rechtbank stelde de stichting in het gelijk.