ERFRECHT - 27.02.2025

Stiefkinderen in het erfrecht hetzelfde als eigen kinderen?

We leven in een tijd met steeds meer samengestelde gezinnen en tweede huwelijken. Het kan zo maar zijn dat u geconfronteerd wordt met een situatie waarin er sprake is van stiefkinderen voor een of beide echtgenoten. Wat speelt er?

Definitie van stiefkinderen

Stiefkinderen zijn de (eigen) kinderen van de andere echtgenoot, dat wil zeggen: de niet-gezamenlijke kinderen. Volgens het erfrecht bij versterf zijn deze stiefkinderen geen erfgenaam. Uitsluitend de eigen kinderen erven volgens het erfrecht bij versterf. Er kan op een bepaald moment behoefte bestaan om de stiefkinderen in het testament mee te nemen. Dat kan bijv. zijn omdat de testateur de stiefkinderen als eigen kinderen beschouwd (het echtpaar is al erg lang samen) of omdat de echtgenoten geen onderscheid willen maken. Er kunnen ook redenen zijn om de stief- en eigen kinderen (absoluut) niet gelijk te willen behandelen. Het huwelijksvermogensrecht is dan ook belangrijk.

Het huwelijksvermogensrecht. Indien de echtgenoten in algehele gemeenschap van goederen zijn getrouwd, zijn hun vermogens samengevloeid tot één vermogen. Indien de echtgenoten de wens hebben om de eigen en stiefkinderen gelijk te behandelen in erfrechtelijk perspectief, is deze algehele gemeenschap van goederen niet bezwaarlijk. Dat is anders indien de echtgenoten hun vermogens uitsluitend willen nalaten aan hun eigen kinderen. In dat geval is het belangrijk dat de echtgenoten in de huwelijkse voorwaarden hun vermogens gescheiden houden. Dat wil zeggen: een uitsluiting van elke gemeenschap van goederen zonder toevoeging van verrekenbedingen van inkomen en/of vermogen (koude uitsluiting).

Voorbeeld.Stel, de man heeft een vermogen van € 500.000 en de vrouw een vermogen van € 100.000. Ieder van hen heeft twee kinderen uit een eerder huwelijk. De echtgenoten hebben de wens hun vermogen uitsluitend aan hun eigen kinderen na te laten. Indien de echtgenoten in algehele gemeenschap van goederen zijn getrouwd, heeft de gemeenschap een omvang van € 600.000. Wanneer een van de echtgenoten overlijdt (ongeacht wie van de twee), heeft de nalatenschap een omvang van € 300.000. Indien de echtgenoten in koude uitsluiting waren getrouwd, heeft de nalatenschap van de man een omvang van € 500.000 en die van de vrouw een omvang van € 100.000. De invloed van het huwelijksvermogensrecht kan derhalve groot zijn.

Erfrechtelijk gezien

In het wettelijke erfrecht hebben de stiefkinderen geen positie als versterferfgenaam. In een testament kan de testateur van het wettelijke erfrecht afwijken. Een testateur heeft derhalve de mogelijkheid om zijn stiefkinderen in het testament als erfgenaam te benoemen. Hiervoor zal dus wel een testament opgesteld moeten worden. Zijn er grenzen aan de mogelijkheid om de stiefkinderen tot erfgenaam te benoemen?

Legitieme portie. Dit speelt alleen als de erflater zelf afstammelingen nalaat. Overlijdt hij zonder afstammelingen, dan kan de testateur zijn stiefkinderen eventueel voor zijn gehele nalatenschap tot erfgenaam benoemen. Overlijdt de erflater met achterlating van afstammelingen, dan dient hij rekening te houden met de legitieme portie van zijn eigen kinderen. Dit houdt simpel gezegd in dat hij (minimaal) de helft van zijn nalatenschap aan zijn eigen kinderen moet nalaten. De andere helft kan hij eventueel nalaten aan zijn stiefkinderen. Indien de erflater gehuwd was, gelden er bijzondere regels om te bepalen wat er aan de stiefkinderen (ten opzichte van de eigen kinderen) nagelaten kan worden.