Ongelijke erfdelen kunnen fiscaal voordeel opleveren

Af- en opvullen. In een testament kunnen opvul- en afvullegaten worden opgenomen. Wat wordt hiermee bedoeld? Wanneer moeten er keuzes worden gemaakt? Wat is een flexibel testament?

Ongelijke erfdelen

Bij grotere vermogens worden er vaak testamenten opgesteld met erfdelen van 1% voor de langstlevende echtgenoot en 99% voor de kinderen. Deze ongelijke erfdelen zorgen ervoor dat de kinderen weinig of zelfs geen erfbelasting hoeven te betalen bij overlijden van hun langstlevende ouder. Door de wettelijke verdeling krijgt ieder van de kinderen een vordering op de langstlevende ouder voor de waarde van ieders erfdeel (samen 99% van de nalatenschap). Deze vorderingen worden na overlijden van de langstlevende ouder als schuld van de waarde van diens nalatenschap afgetrokken. Daarover is door de kinderen dan geen erfbelasting verschuldigd. De schuld van de langstlevende echtgenoot kan nog worden opgehoogd door in het testament een rentepercentage op te nemen.

Wettelijke verdeling. De langstlevende echtgenoot heeft geen last van de ongelijke erfdelen. Door in het testament de wettelijke verdeling van toepassing te verklaren, wordt de gehele nalatenschap toegedeeld aan de langstlevende echtgenoot. Deze wordt daarvan enig en volledig eigenaar. De vorderingen van de kinderen, mogelijk nog opgehoogd met rente, zijn normaal gesproken pas opeisbaar na overlijden van de langstlevende echtgenoot. In het testament kunnen nog andere opeisbaarheidsgronden worden opgenomen. Let op.  Het erfdeel van 1% is wel noodzakelijk, omdat het anders niet mogelijk is om de wettelijke verdeling van toepassing te verklaren.

Nadeel. Het nadeel van de ongelijke erfdelen is wel dat de erfbelasting die wordt berekend over de erfdelen van de kinderen en die wordt betaald door de langstlevende echtgenoot, hoger uitvalt. Dat geld moet wel voorhanden zijn. Tip.  Om te voorkomen dat de langstlevende echtgenoot te veel erfbelasting voor de kinderen betaalt, kan er in het testament een opvullegaat worden opgenomen. Op basis daarvan kan de langstlevende echtgenoot aan zichzelf een legaat toekennen met een waarde die zo hoog is dat daardoor het bedrag van de partnervrijstelling ten volle wordt benut. In 2024 is dat een bedrag van € 795.156. Over dat deel van de nalatenschap hoeft dan geen erfbelasting te worden betaald. De waarde van het opvullegaat komt ten laste van de erfdelen van de kinderen. De langstlevende echtgenoot hoeft daarover dan minder erfbelasting te betalen.

Afvullegaat

In het testament kan ook een afvullegaat worden opgenomen. Zo kan ook de vrijstelling voor de kinderen (in 2024 € 25.187 per kind) en de tariefschijven van 10% (tot € 152.368) en 20% optimaal worden benut. Eerst worden dan alle 10%-schijven voor de kinderen en voor de langstlevende ouder afgevuld en daarna pas de 20%-schijf.

Flexibel testament. Zowel de ongelijke erfdelen als de opvul- en afvullegaten zijn onderdeel van een flexibel testament. Dat is een testament waarin voor de langstlevende echtgenoot allerlei keuzemogelijkheden zijn opgenomen die pas worden ingevuld na overlijden van de eerste echtgenoot. De keuze is afhankelijk van de fiscale stand van zaken op dat moment. Deskundig fiscaal advies is van groot belang!