FAMILIEFONDS - 29.06.2023

Valt het doek voor het open familiefonds?

Wat is een FGR?

Een fonds voor gemene rekening (FGR) is een fonds waarin participanten vermogen inleggen om gezamenlijk te (laten) beleggen. De participanten krijgen in ruil voor hun inleg een bewijs van deelgerechtigdheid in het vermogen van het FGR (participaties) naar rato van hun inleg.

Eigenschappen FGR Een FGR is geen rechtspersoon, maar een overeenkomst (fondsvoorwaarden) tussen drie partijen: een beheerder, een bewaarder en ten minste twee participanten. Een FGR kan daarom ook niet zelf bezittingen of schulden hebben. De bewaarder is de juridische eigenaar van het vermogen. Om (faillissements)risico’s zo veel mogelijk te beperken, wordt er vaak een stichting als bewaarder gekozen. Een aandachtspunt daarbij is dat wanneer de bewaarder op eigen naam de economische en/of juridische eigendom krijgt van onroerende zaken, de bewaarder over de waarde daarvan overdrachtsbelasting (10,4%) is verschuldigd. Daarbij is het niet van belang of de bewaarder handelt voor rekening en risico van de participanten. De gedachte dat er nooit sprake kan zijn van een economische eigendomsoverdracht aan de bewaarder, omdat het risico van waardeverandering niet de bewaarder, maar alleen de participanten aangaat, is onlangs door de Hoge Raad (ecli:nl:hr:2023:679) verworpen.

Fiscale behandeling FGR Fiscaal gezien wordt er onderscheid gemaakt tussen een open en een besloten FGR. Een FGR is open als een participant zonder toestemming van de andere participanten zijn participaties mag overdragen aan iemand anders. Het FGR is dan zelfstandig belastingplichtig voor de Vpb en lijkt in die zin op een BV of NV. Als iemand voor 5% of meer deelneemt in een open FGR (OFGR), dan wordt hij voor de IB voor de inkomsten uit de participatie belast in box 2. Neemt hij voor minder dan 5% deel, dan wordt de waarde van de participatie belast in box 3.Wanneer er voor de overdracht van de participaties toestemming nodig is van een of meerdere participanten of wanneer de participaties alleen mogen worden overgedragen aan het FGR zelf (inkoop) of aan bloed- en aanverwanten in de rechte linie, dan is het FGR besloten. Een besloten FGR is fiscaal transparant. Dat betekent dat de bezittingen en schulden van het FGR naar evenredigheid worden toegerekend aan de participanten die daarover rechtstreeks worden belast in box 3.

Motieven OFGR Het (O)FGR wordt in de praktijk vaak ingezet om (familie)vermogen bij elkaar te houden en/of te anonimiseren, geleidelijke vermogensoverdracht onder voorbehoud van zeggenschap mogelijk te maken en/of belasting te besparen door de belastingheffing in box 3 te verschuiven naar box 2.

De toekomst van het OFGR

Het veelvuldig gebruik van de OFGR in de familiesfeer wordt gezien als ‘onbedoeld’ gebruik van de OFGR. Er is daarom voorgesteld om de definitie van een OFGR aan te passen en aan te laten sluiten bij de definities van beleggingsinstellingen onder de Wet op het financieel toezicht. In de praktijk zal dat betekenen dat de meeste familiefondsen vanaf 1 januari 2025 niet langer meer als OFGR kwalificeren.

Wat betekent dit voor u?

Bent u deelnemer in een OFGR en heeft u een belang van 5% of meer en kwalificeert het OFGR op 1 januari 2025 niet meer als zodanig, dan wordt het FGR geacht de activa en passiva te hebben vervreemd en moet het FGR met de Belastingdienst afrekenen voor de Vpb over alle in het FGR aanwezige stille reserves, fiscale reserves en goodwill. Daarnaast wordt u geacht uw participatie te hebben overgedragen, waardoor u over de waardeaangroei van uw participatie IB in box 2 (ab-heffing) bent verschuldigd.

Overgangsrecht In 2024 gaat overgangsrecht gelden dat voorziet in doorschuiffaciliteiten in de Vpb en de IB en een vrijstelling voor de overdrachtsbelasting die het onder voorwaarden mogelijk maakt om directe belastingheffing zo veel mogelijk uit te stellen en een betalingsregeling te treffen wanneer er direct moet worden afgerekend.

bz-advies

Hoewel het nog maar gaat om conceptvoorstellen, kan niet worden uitgesloten dat de regels voor bestaande OFGR’s per 1 januari 2025 ingrijpend zullen wijzigen. Wacht daarom niet te lang met het zoeken naar een passend alternatief!