Patiënt begeleid door een vrijwilliger, waarop letten?

Wat zegt de wet?

WGBO. De WGBO zegt: “ de hulpverlener voert verrichtingen in het kader van de behandelingsovereenkomst uit buiten de waarneming van anderen dan de patiënt, tenzij de patiënt ermee ingestemd heeft dat de verrichtingen door een ander worden waargenomen”. Volgens de wet zijn ‘anderen’ niet de personen die beroepshalve betrokkenen zijn bij de uitvoering van de verrichting en evenmin personen die namens of samen met de patiënt toestemming moeten geven voor een verrichting: ouders (met gezag) van minderjarigen tot 16 jaar en vertegenwoordigers van wilsonbekwame patiënten.

Geen uitzondering. De vrijwilliger behoort niet tot een van de genoemde uitzonderingscategorieën. Marie moet dus instemmen met de aanwezigheid van de vrijwilliger bij de behandeling.

Privacy

Vrijuit spreken? Kunnen de zorgverleners vrijuit spreken als een patiënt heeft ingestemd met de aanwezigheid van een vrijwilliger? Het feit dat de patiënt akkoord gaat met begeleiding door een vrijwilliger (of hierom vraagt) betekent alleen dat de vrijwilliger de informatie die de zorgverlener aan de patiënt verstrekt, mag horen. Voor het beantwoorden van vragen kan de vrijwilliger de patiënt expliciet toestemming geven. Dat kan mondeling, maar het is verstandig de instemming van de patiënt in het dossier te vermelden.

Aandachtspunten. Het is van belang dat Marie zich ook vrij voelt om de instemming met de aanwezigheid en de toestemming voor het beantwoorden van vragen te weigeren. Het moet voor Marie helder zijn dat de zorgverlener informatie kan verstrekken die gevoelig ligt of die zij achteraf liever niet had willen delen met de begeleider. Tip 1.  Wees alert bij het delen van informatie (al dan niet op verzoek van een vrijwilliger), ook als de patiënt heeft ingestemd en vooral als het om mogelijk gevoelige of impactvolle informatie gaat. Tip 2.  Vraag de begeleider zo nodig de kamer uit te gaan, uiteraard na uitleg over de reden.

Een gewaarschuwd mens ... Geef vooraf praktische aanwijzingen ter voorbereiding op het polibezoek, bijv.: “Als u wilt dat uw begeleider het consult/de behandeling bijwoont, wilt u dit dan aan het begin van het consult zelf aangeven? Anders moeten wij zelf aan u vragen of u met de aanwezigheid van deze ander instemt. Wij zullen tijdens het consult alleen uw vragen mogen beantwoorden, tenzij u ons toestemming geeft voor het beantwoorden van vragen die door de ander worden gesteld.”

En wilsonbekwame patiënten?

Wilsonbekwaam houdt volgens de WGBO in dat de patiënt niet in staat wordt geacht tot een redelijke behartiging van zijn eigen belangen. De zorgverlener moet dan de patiëntenrechten naleven ten opzichte van de vertegenwoordiger van de patiënt. Dat zijn (in deze rangorde): een (door de rechter benoemde) curator of mentor, een schriftelijk door patiënt gemachtigde, de echtgenoot of levensgezel van de betrokkene of een ouder, kind, broer, zus, grootouder of kleinkind. De vertegenwoordiger beslist over de aanwezigheid van een vrijwilliger of een andere derde. Dat moet dus bij aanvang van het polibezoek verifieerbaar zijn. Nadien moet de zorgverlener de vertegenwoordiger van de patiënt informeren over de behandeling en eventueel ook de hulpverleners die betrokken zijn bij de dagelijkse zorg aan de patiënt.