Voogdij over minderjarige kinderen, wat is uw goed advies?

Ouderlijk gezag

Gehuwde ouders hebben samen het ouderlijk gezag over hun minderjarige kinderen (art. 1:251 lid 1 BW) . Als een van de ouders overlijdt, berust het ouderlijk gezag bij de langstlevende van hen (art. 1:253f BW) . Na een echtscheiding wordt het ouderlijk gezag nog steeds door beide ouders uitgeoefend, tenzij de rechter anders bepaalt (art. 1:251a lid 1 BW) . Bij ongehuwde ouders heeft alleen de moeder het ouderlijk gezag over de minderjarige kinderen. Dat is slechts anders indien de beide ouders bij de griffie van de rechtbank het verzoek hebben ingediend voor gezamenlijk ouderlijk gezag (art. 1:252 lid 1 BW) .

Wegvallen ouderlijk gezag. Het ouderlijk gezag omvat de verplichting voor de ouders om hun minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. Ook beheren de ouders het vermogen van het minderjarige kind. Als beide ouders overlijden, is er niemand meer die verantwoordelijk is voor de verzorging en de opvoeding van het minderjarig kind of die het vermogen van het kind beheert. In dat geval moet het ouderlijk gezag worden uitgeoefend door een voogd (art. 1:245 lid 2 en lid 3 BW) .

Voogd benoemd in een testament

Een voogd kan door de ouders zelf worden benoemd. Dat kan bij testament (art. 1:292 lid 1 BW) . In het testament kan tevens een opvolgend voogd worden benoemd. De persoon die door de ouders als voogd wordt aangewezen, heeft namelijk altijd het recht om de voogdij te weigeren op het moment dat hij of zij tot de voogdij wordt geroepen. In dat geval komt de opvolgend voogd aan bod, vooropgesteld uiteraard dat die wel de voogdij op zich wil nemen.

Inschrijving in register. Een voogd kan door de ouders ook worden aangewezen door inschrijving in een daartoe aangewezen register bij de rechtbank (art. 1:292 lid 1 BW) . De aanvraag voor de inschrijving kan digitaal of schriftelijk worden ingediend ( https://www.rechtspraak.nl/Onderwerpen/Voogdij ). Een digitale aanvraag is gratis. Bij een aanvraag die schriftelijk wordt ingediend, moet een origineel afschrift van de geboorteakte van het kind worden meegestuurd dat bij de gemeente moet worden opgevraagd. Daarvoor kan door de gemeente leges in rekening worden gebracht. Ook bij een digitale of schriftelijke voogdijaanwijzing bij de rechtbank is het mogelijk om een opvolgend voogd aan te wijzen.

Benoeming door de rechtbank. Is er door de ouders geen voogd aangewezen, dan wordt de voogd benoemd door de rechtbank (art. 1:295 BW) . Dat gebeurt in overleg met de Raad voor de Kinderbescherming en met bloed- en aanverwanten van het minderjarige kind. In samenspraak met hen wordt er dan een voogd benoemd. Is het noodzakelijk om snel in de voogdij te voorzien voordat de gehele benoemingsprocedure is afgerond, dan kan de rechtbank als voorlopige voorziening een tijdelijke voogd benoemen. Die wordt door de rechtbank uit zijn functie als voogd ontslagen als er een definitieve voogd is benoemd (art. 1:296 lid 1 en lid 2 BW) .

Bewind over vermogen

Net zoals de ouders die het ouderlijk gezag uitoefenen, is ook de voogd verantwoordelijk voor de verzorging en de opvoeding van het minderjarig kind (art. 1:336 BW) . Daarnaast voert de voogd het bewind over het vermogen van het kind dat onder voogdij staat. De voogd heeft de plicht om het bewind over het vermogen als een goede voogd te voeren. Bij slecht bewind is de voogd in privé voor de schade aansprakelijk (art. 1:337 lid 2 BW) .

Boedelbeschrijving. Bewaak dat de voogd verplicht is om binnen acht weken na het begin van de voogdij een boedelbeschrijving op te maken van het vermogen van het onder voogdij gestelde kind. Deze boedelbeschrijving moet worden ingediend bij de rechtbank (art. 1:338 lid 1 en lid 2 BW) . Tip. Op verzoek van de voogd kan deze termijn door de rechtbank worden verlengd (art. 1:340 lid 1 BW) . Is het vermogen van het minderjarige kind niet meer dan € 11.250, dan kan er worden volstaan met een schriftelijke verklaring (art. 339 lid 1 BW) .

Goedkeuring rechter. De voogd heeft de bevoegdheid om namens het onder voogdij gestelde kind alle rechtshandelingen te verrichten die hij in diens belang noodzakelijk, nuttig of wenselijk acht. Hij mag daarvoor ook beschikken over het vermogen van het kind, onder voorwaarde dat het in het belang van het kind is en dat het onder de gewone beheersdaden valt. Voor een aantal in de wet opgesomde handelingen heeft de voogd de voorafgaande goedkeuring nodig van de kantonrechter. Dat geldt met name voor het beschikken over het vermogen van het kind op een wijze die niet meer als gewone beheerdaden kunnen worden beschouwd (art. 1:345 lid 1 BW) . Bij twijfel over wat er onder gewone beheersdaden valt, doet een voogd er verstandig aan om altijd goedkeuring aan de kantonrechter te vragen, anders kan de rechtshandeling worden vernietigd (art. 1:347 lid 1 BW) . Wordt er daardoor schade geleden, dan is de voogd voor deze schade aansprakelijk (art. 1:337 lid 2 BW) .

Overeenkomst voogd en minderjarig kind. Een voogd kan goederen van het minderjarige kind kopen, huren of pachten, maar alleen als daarvoor ook weer goedkeuring is verleend door de kantonrechter (art. 1:346 lid 1 BW) .

FP-advies

Als een minderjarig kind uit de nalatenschap van zijn overleden ouders landbouwgronden heeft verkregen, mogen deze dus door de voogd, na goedkeuring van de kantonrechter, worden gepacht. Regel en bewaak om de goedkeuring te verkrijgen dat er een conceptpachtovereenkomst wordt toegezonden, waarin duidelijk staat vermeld om welke percelen het gaat, wat de duur is van de pachtovereenkomst en welke vergoeding er door de pachter (de voogd) wordt betaald. Op vergelijkbare wijze kan de voogd een bedrijfspand kopen of huren dat eigendom is van het minderjarige kind.

Rekening en verantwoording. Controle over het bewind dat door de voogd over het vermogen van het minderjarige kind is gevoerd, is wettelijk geregeld. Na het einde van de voogdij is de voogd verplicht om aan het inmiddels meerderjarige kind rekening en verantwoording af te leggen over het gevoerde bewind (art. 1:372 en 1:373 lid 1 BW) . Deze rekening en verantwoording wordt afgelegd ten overstaan van de kantonrechter (art. 1:374 lid 1 BW) . Bestaat er een groot verschil met de omvang van het vermogen van het kind, zoals die is vastgesteld in de boedelbeschrijving bij aanvang van de voogdij en die niet blijkt uit de rekening en verantwoording, dan kan de kantonrechter om opheldering vragen. Voor een verstandige voogd is het dus zaak om een goede boekhouding en administratie aan te houden. Ontstaat er een geschil tussen de voogd en het kind over de rekening en verantwoording die door de voogd is opgesteld, dan wordt daarover beslist door de kantonrechter (art. 1:374 lid 2 BW) .

Bewind verlengen in testament

Als het kind bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd meerderjarig wordt, eindigt de voogdij. Daardoor vervalt ook het bewind dat tot die datum door de voogd over het vermogen van het kind is gevoerd. Vanaf dat moment kan het kind geheel zelfstandig over het vermogen beschikken. Is dat niet gewenst, dan kunnen de ouders bij testament een bewindvoerder benoemen die na hun overlijden het vermogen van het kind beheert. De bewindvoerder mag dezelfde persoon zijn als de voogd. Tip. De ouders kunnen zelf bepalen hoelang het bewind voortduurt. Vaak wordt er gekozen tot het kind de leeftijd van 23 of 25 jaar bereikt. Normaal gesproken is dat een leeftijd waarop mag worden verwacht dat het kind op verstandige wijze met het vermogen zal omgaan!