Erfgenaam vooroverleden, wie krijgt er dan zijn erfdeel?

Wie zijn erfgenamen? Als een erflater overlijdt, gaat zijn nalatenschap (de erfenis) naar zijn erfgenamen. Wie dat zijn, moet op dat moment worden uitgezocht. Volgens de wet zijn dat de meest directe familieleden van de overledene. Is er echter een testament, dan staat daarin wie de erfgenamen zijn. Dat kunnen net zo goed de meest directe familieleden zijn. Het kan ook zijn dat de testateur (de persoon die het testament heeft gemaakt) daarvoor andere personen heeft aangewezen.

Erfgenaam vooroverleden

Is een erfgenaam eerder overleden dan de erflater, dan ontstaat er een nieuwe situatie, want er moet dan worden uitgezocht bij wie en voor welk gedeelte diens erfdeel dan terechtkomt. Daarbij kan het een groot verschil maken of er wel of geen testament is opgesteld.

Groepsindeling. Als de erflater geen testament heeft gemaakt, dan bepaalt de wet dat zijn meest directe familieleden zijn erfgenamen zijn. Daarmee worden de bloedverwanten bedoeld. Aanverwanten (de ‘koude kant’) doen niet mee. Voor de bepaling van de erfgenamen zijn de familieleden in vier opeenvolgende groepen ingedeeld (art. 4:10 lid 1 BW) . Zolang er nog familieleden in leven zijn in een ‘hogere’ groep, komen de groepen daaronder niet aan bod. Pas als er in een hogere groep geen familieleden meer in leven zijn, komen de familieleden in de volgende groep als erfgenamen in beeld.

Plaatsvervulling

Is een familielid met achterlating van afstammelingen voor de erflater overleden, dan geldt er als uitgangspunt dat de kinderen van het vooroverleden familielid door plaatsvervulling in diens plaats optreden als erfgenamen. Deze verkrijgen dan tezamen het erfdeel dat eigenlijk aan hun vooroverleden ouder zou toekomen.

Aanwas

Is een familielid zonder achterlating van afstammelingen voor de erflater overleden, dan kan er van plaatsvervulling geen sprake zijn. Zijn er nog wel andere erfgenamen te vinden in dezelfde groep van erfgenamen, dan verkrijgen zij het erfdeel van de vooroverleden erfgenaam. Er wordt dan gesproken van ‘aanwas’, omdat diens erfdeel dan wordt opgeteld bij de erfdelen van de overige erfgenamen. Volgens de wettelijke regeling is aanwas pas mogelijk als plaatsvervulling niet aan de orde is, oftewel: plaatsvervulling gaat voor aanwas.

Ander uitgangspunt. Heeft de erflater een testament gemaakt waarbij hij zelf de erfgenamen heeft benoemd, dan ligt dat anders. In dat geval is er alleen sprake van aanwas. Het erfdeel van een vooroverleden erfgenaam wast dan aan bij de erfdelen van de overige erfgenamen (art. 4:48 BW) . Van plaatsvervulling is dan geen sprake.

In testament anders bepaald. Dat is slechts anders indien de erflater in het testament uitdrukkelijk heeft verklaard dat op de vererving van zijn nalatenschap de wettelijke regels van plaatsvervulling van toepassing worden verklaard. In dat geval moet er voor de bepaling van de erfgenamen, in geval van een vooroverleden erfgenaam, eerst worden gekeken naar plaatsvervulling en daarna pas naar de regels van aanwas. Dit moet wel duidelijk in het testament zijn vastgelegd! Bespreek en regel dit voor uw cliënt.