INFORMATIEVERPLICHTING - 20.12.2019

Mag de Belastingdienst echt alles vragen?

Woonplaatsonderzoek

De stichting wilde niet meewerken aan het verzoek van de fiscus. De inspecteur had de informatie nodig om de woonplaats van iemand vast te stellen, die misschien belastingplichtig is in Nederland. Wie weet bezocht hij hier elke maand een museum. Hof Amsterdam bevestigde onlangs een uitspraak van de rechtbank over deze kwestie en gaf de fiscus gelijk (ecli:nl:ghams:2019:3967) . Maar wat is nu eigenlijk de grens? Mag de Belastingdienst echt alles vragen, behalve je pincode?

Belang

Nee dus. De verplichting om informatie te verstrekken is opgenomen in de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR). Een belangrijke voorwaarde is dat de informatie van belang kan zijn voor de belastingheffing. Let op. Een redelijk vermoeden is al genoeg. Anders bestaat er geen verplichting om vragen te beantwoorden. Meestal wordt die horde wel genomen.

Verschoningsrecht

Advocaten hebben verschoningsrecht. Zij zijn niet verplicht om informatie te delen die zij in het contact met hun cliënt hebben verkregen, ook niet met de fiscus. Belastingadviseurs hebben ook verschoningsrecht, maar minder sterk. Hiervan hoeft de FIOD zich (anders dan bij advocaten) niets aan te trekken.

Beginselen

Een rechter toetst de uitoefening van controlebevoegdheden marginaal. De vrijheid van de inspecteur wordt begrensd door de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Hij moet een boekenonderzoek aankondigen en mag een belastingplichtige niet met vragen overvallen. Dat is het zorgvuldigheidsbeginsel. Een ander voorbeeld is het evenredigheidsbeginsel. Het is niet acceptabel dat een inspecteur vragen stelt die veel werk opleveren, terwijl de kans klein is dat daar iets van belang uitkomt. Een ambtenaar mag geen misbruik maken van zijn bevoegdheid. Een voorbeeld: bij een huisbezoek krijgt een ontvanger dossiers in handen, die hij vervolgens in zijn functie van inspecteur gebruikt bij de heffing. Dat mag niet. De man had slechts als ontvanger toestemming gekregen om het huis binnen te komen. Een ander principe: als het tot een rechtszaak over een aanslag komt, mag de inspecteur niet opeens aanvullende controlevragen stellen om zo extra bewijs te verzamelen.

Mensenrechten

Van belang zijn de mensenrechten. Ook die stellen een grens aan de vragen die de Belastingdienst mag stellen. Iedereen heeft zwijgrecht als hij wordt verdacht van een strafbaar feit. Een fiscale boete is een ‘criminal charge’. Niemand is verplicht om informatie te geven die kan worden gebruikt voor het opleggen van een boete. Dat komt soms in botsing met de verplichting om alle gegevens te verstrekken die relevant kunnen zijn voor de belastingheffing. Ook belangrijk is het recht op privacy. Inmenging door de overheid in het privéleven van burgers is slechts toegestaan als dat is gebaseerd op een wettelijk voorschrift. Aan die eis werd niet voldaan toen de Belastingdienst met behulp van ANPR-software massaal kentekens van auto’s verzamelde. In die zaak floot de Hoge Raad de fiscus terug.

Informatiebeschikking

Vragen over controles komen soms ter sprake in een procedure tegen een aanslag. De inspecteur kan ook een afzonderlijke beschikking nemen als hij vindt dat ten onrechte niet al zijn vragen zijn beantwoord. Tegen zo’n informatiebeschikking staat de mogelijkheid van bezwaar en beroep open.

bz-advies

Nee, de Belastingdienst mag niet alles vragen. Ga na of cliënten wel verplicht zijn om de gevraagde gegevens te verstrekken. Denk aan bijv. de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. U bent als adviseur niet verplicht om al uw correspondentie te overleggen.