RECHT - 19.12.2019

Kartelvorming, hoe zit dat precies?

Mededingingswet verbiedt afspraken. In Nederland geldt er een kartelverbod op grond van de Mededingingswet. Alle afspraken die de concurrentie beperken, zijn verboden.

Mondeling en schriftelijk. Met ‘afspraken’ worden mondelinge en schriftelijke afspraken bedoeld, maar ook het zonder ‘afspraak’ afstemmen van prijzen op de prijzen van een concurrent en het verdelen van de markt kunnen onder dit verbod vallen. De afspraken kunnen zowel horizontaal (tussen concurrenten) als verticaal zijn (met leveranciers).

Soorten afspraken

Er zijn verschillende soorten afspraken die onder het kartelverbod vallen.

• Prijsafspraken. Prijsafspraken zijn afspraken tussen concurrenten of met leveranciers om de prijs van een product of dienst te beïnvloeden of zelfs vast te zetten.
• Marktverdeling. Met deze afspraak wordt het type markt of de geografische markt verdeeld, vaak tussen concurrenten.
• Aanbestedingsafspraken. Afspraken met concurrenten om al dan niet in te schrijven bij aanbestedingen (en tegen welke voorwaarden).

Uit recent onderzoek van Panteia in opdracht van de ACM blijkt dat (prijs)afspraken met name gemaakt worden door kleinere ondernemingen. In principe zijn dit soort afspraken niet toegestaan. Het toch maken van deze afspraken kan leiden tot hoge boetes van de ACM. Ook kunnen benadeelden aanspraak maken op een schadevergoeding. Tip. Op het kartelverbod zijn twee uitzonderingen: een voor MKB-concurrenten en een speciaal voor de detailhandel.

MKB-concurrenten en bagatelvrijstelling

Als middelgrote en kleine bedrijven concurrenten zijn van elkaar, mogen zij afspraken maken als er voldaan wordt aan de volgende criteria. Let op. De beoordeling van deze criteria moet de onderneming zelf doen en dat is nog niet altijd even makkelijk. Criteria bagatelvrijstelling:

• er mogen niet meer dan acht bedrijven aan de afspraken meedoen;
• samen hebben zij een jaaromzet van maximaal € 5,5 miljoen (als het gaat om goederen); óf
• samen hebben zij een nettojaaromzet van max. € 1,1 miljoen (anders dan goederen).

Tip. Als ten hoogste een van de deelnemende bedrijven een van deze grenzen overschrijdt, geldt de vrijstelling toch, als:

• de bedrijven samen niet meer dan 10% van het marktaandeel hebben; en
• de afspraak geen negatieve invloed heeft op de handel tussen de lidstaten van de EU.

Download de lijst ‘Uitzonderingen bagatelvrijstelling op het kartelverbod,’ van http://tipsenadvies-administrateur.nl/download (FM 03.09.08).

Detailhandel

Groepsvrijstelling. Er is ook een speciale groepsvrijstelling voor samenwerkingsafspraken in de detailhandel. Denk bijv. aan winkeliers die afspraken maken over gezamenlijke reclameacties en gezamenlijke inkoop of de afspraak tussen bijv. de eigenaar van een winkelcentrum en een ondernemer in dat winkelcentrum, waarbij de ondernemer beschermd wordt tegen vestiging van nieuwe ondernemers in dezelfde branche. Deze afspraken zijn wel toegestaan.