WERKGEVERSZAKEN - 22.02.2018

Wanneer moet een bedrijf aan een or?

Werknemersvertegenwoordiging. Een or vertegenwoordigt de werknemers uit het bedrijf en heeft verschillende bevoegdheden. De OR heeft ook het recht op informatie en or-leden hebben extra ontslagbescherming. Dit is allemaal geregeld in de Wet op de ondernemingsraden (WOR).

Download een overzicht met de bevoegdheden van de or van http://tipsenadvies-administrateur.nl/download (FM 01.11.02).

Bij 50 werknemers of meer

Tellen. Of er een or moet worden ingesteld, hangt af van het aantal werknemers in de organisatie. Als u moet inventariseren hoeveel mensen er werkzaam zijn in het bedrijf, telt u alle werknemers die in de organisatie op grond van een arbeidsovereenkomst werken, ook als ze maar weinig uren werken.

Sommigen tellen niet mee. Bij het vaststellen van het aantal werknemers tellen de volgende werknemers niet mee:

• de bestuurder(s);
• arbeidskrachten die geen arbeidsovereenkomst met de organisatie hebben, zoals uitzendkrachten of freelancers. Zij tellen alleen mee wanneer de or dit samen met de organisatie heeft besloten. Let op. Het moet dan gaan om personen die regelmatig in de onderneming werkzaam zijn. Let op. Uitzendkrachten die langer dan twee jaar werken, tellen wel mee;
• werknemers die slechts in een bepaalde periode (seizoen) in de onderneming werken;
• andere werknemers die feitelijk niet (meer) in de organisatie werkzaam zijn, worden wel meegeteld;
• arbeidsongeschikte werknemers die nog steeds een (slapend) arbeidscontract hebben;
• werknemers die wel een contract hebben met de organisatie maar uitgeleend worden, waardoor zij werk verrichten voor een ander bedrijf.

Verplichte instelling? Een werkgever is (wettelijk) verplicht een or in te stellen, als er ten minste 50 werknemers in de organisatie werkzaam zijn. Hij mag daar niet mee wachten tot er om instelling van een or wordt gevraagd. Maar wat als een bedrijf ‘doet of zijn neus bloed’ en geen or instelt? Daarover later meer ...

Het mag ook vrijwillig

Vrijwillige ondernemingsraad. Op het moment dat er minder dan 50 werknemers in de organisatie werkzaam zijn, is een werkgever niet verplicht om een or in te stellen maar heeft hij wel de mogelijkheid om dit vrijwillig te doen.

Bedrijfscommissie. Als een werkgever op vrijwillige basis een ondernemingsraad instelt, moet hij dit melden aan de bedrijfscommissie. Zo’n commissie bemiddelt bij geschillen op het gebied van medezeggenschap. Vanaf het moment dat de werkgever een vrijwillige or meldt, is de Wet op de ondernemingsraden (WOR) volledig van toepassing. Dat verandert pas wanneer er een belangrijke wijziging plaatsvindt, zoals een aanzienlijke inkrimping van het personeelsbestand. Dan kan de werkgever, na het verstrijken van de lopende zittingsperiode, de or opheffen.

Waarom zou u dat vrijwillig doen?

Voor- en nadelen. Natuurlijk, een or kent nadelen, die hoeven we niet te benoemen. Maar een or heeft zeker ook voordelen:

• inzicht in wat er speelt in de organisatie;
• grote(re) betrokkenheid van de werknemers bij het reilen en zeilen binnen de organisatie;
• kennis nemen van ideeën van werknemers;
• breder draagvlak voor besluiten;
• meer rust op de werkvloer als de or of pvt aanspreekpunt is voor werknemers;
• besparing van tijd omdat u niet met iedere werknemer afzonderlijk hoeft te overleggen, bijv. bij veranderingen in de arbeidsvoorwaarden.

Verplicht door de cao

Verplichting. Een cao kan een werkgever verplichten om een or in te stellen (bijv. de Cao Welzijn en de Cao Ziekenhuizen). Als de verplichting tot instelling van de or eindigt, dan zal de or eindigen zodra de lopende zittingsperiode is verstreken.

Ontheffing. Soms zijn de omstandigheden binnen een organisatie dusdanig dat toepassing van de WOR niet goed mogelijk is. Dan kan de werkgever ontheffing voor vijf jaar krijgen voor het instellen van een or. Let op. Een reden voor het verkrijgen van ontheffing doet zich niet snel voor. Let op. Onvoldoende belangstellenden voor een or is geen omstandigheid die leidt tot een ontheffing.

En als u het niet doet?

Geen sanctie. Er is niemand die controleert of een bedrijf een or heeft. Maar een werkgever die weigert een or in te stellen, pleegt een economisch delict en kan door de rechter veroordeeld worden. Het spreekt voor zich dat dan wel iemand ‘de kat de bel aan moet binden’. Als een werkgever blijft weigeren en de werknemers (of een vakbond) stappen naar de rechter, dan kan dat consequenties hebben.

Nadelen bij overname. Bovendien kan het niet instellen van een or nadelige gevolgen hebben. Dat doet zich vooral voor bij een overname. Als een bedrijf wordt overgenomen, moet de werkgever daar immers de or bij betrekken. Zo kan het zomaar leiden tot een vertraging van de overgang als de werknemers om instelling van een or vragen, nadat de werkgever hen verplicht op de hoogte heeft gesteld van zijn voornemen. Dat geeft zomaar een paar maanden vertraging waardoor de andere onderneming van de overgang af kan zien. De werknemers kunnen zelfs de rechter vragen het besluit tot overname te schorsen totdat er een or is ingesteld.

Maar ze wilden niet! In de praktijk komt het wel voor dat een ondernemer graag een or wil en dit voorstelt aan de werknemers, maar dat de werknemers aangeven daar geen behoefte aan te hebben. Tip. Check regelmatig of er nog steeds geen behoefte is. Als er dan later een overname volgt, zal het beroep van een werknemer op instelling van een or veel minder kans maken. Een beroep op instelling van een or zal dan al snel een ‘misbruik van recht’ kunnen opleveren. Tip. Als er geen plannen zijn om de onderneming over te (laten) nemen, hoeft u niet zo zwaar te tillen aan het ontbreken van een or.

Dan maar een pvt?

Minder dan 50 werknemers. Als er in een onderneming minder dan 50 werknemers werken, moet de werkgever een personeelsvertegenwoordiging (pvt) instellen op verzoek van een meerderheid van de werknemers en als er in de organisatie ten minste 10 werknemers werken.

Ook dit mag vrijwillig. Als er minder dan 10 werknemers in een organisatie werken of als een verzoek om instelling geen meerderheid heeft, kan de werkgever vrijwillig een pvt in het leven roepen. Ook voor zo’n niet-verplichte pvt geldt de regelgeving van een pvt.

Melden bij de bedrijfscommissie. Ook een pvt moet worden aangemeld bij de bedrijfscommissie.

Rechten pvt. Een pvt heeft niet geheel dezelfde rechten als een or en er vindt in principe maar twee keer per jaar (verplicht) overleg plaats tussen de werkgever en de pvt.

Download een overzicht met de bevoegdheden van de pvt van http://tipsenadvies-administrateur.nl/download (FM 01.11.02).

Sanctie. De consequentie van het niet instellen van een pvt is vergelijkbaar met de situatie bij het weigeren een or in te stellen.