Uw volgende stap

Handreiking meldregeling misstanden van de VNG

[Informatie]

Verklaring inzake het omgaan met vermoedens van misstanden in ondernemingen van de STAR

[Informatie]

Heeft u de klok horen luiden?

Misstanden melden

Minstens 50 medewerkers. Sinds 2016 kennen we de Wet Huis voor klokkenluiders. Op grond van deze wet moeten bedrijven met minstens 50 medewerkers een interne regeling voor het melden van misstanden opstellen. Zo’n klokkenluidersreglement moet onder meer regelen waar werknemers misstanden kunnen melden en hoe de organisatie met die meldingen omgaat.

Wat is een misstand? Er is pas sprake van een misstand als er ook een maatschappelijk belang in het geding is. Het mag dus niet gaan om incidenten of persoonlijke situaties en de vermeende misstand moet een structureel karakter hebben. Er is in ieder geval sprake van een misstand bij strafbare feiten, zoals fraude en corruptie, structureel mismanagement, discriminatie, aantasting van het milieu of gevaar voor de volksgezondheid.

Op het bordje van de werkgever

Administratieve lasten. De wet zadelt werkgevers op met extra administratieve lasten. Er moet een reglement worden opgesteld, een vertrouwenspersoon worden benoemd waar misstanden kunnen worden gemeld en een commissie in het leven worden geroepen die de meldingen behandelt.

Hulp inroepen. Werkgevers kunnen daarbij de hulp inroepen van het ‘Huis voor klokkenluiders’ in Utrecht: https://huisvoorklokkenluiders.nl Daar zijn diverse modellen beschikbaar.

Download de volgende documenten van http://tipsenadvies-administrateur.nl/download (FM 01.07.06):

- Handreiking meldregeling misstanden van de VNG.

- Verklaring inzake het omgaan met vermoedens van misstanden in ondernemingen van de STAR.

Het Huis van de klokkenluiders is een zogenaamd ‘zelfstandig bestuursorgaan’ (zbo) en geeft niet alleen advies aan werkgevers en werknemers, maar kan ook onafhankelijk onderzoek verrichten en aanbevelingen doen om misstanden weg te nemen.

Melden zonder gevolgen

Benadeling. Tegelijk met de invoering van de Wet Huis voor klokkenluiders is een nieuw artikel toegevoegd aan het Burgerlijk Wetboek (art. 7:658c BW) . In dat artikel staat dat de werkgever een werknemer niet mag benadelen als de werknemer te goeder trouw en naar behoren een vermoeden van een misstand heeft gemeld. Kortom: een klokkenluider mag na de melding en tijdens het onderzoek niet worden ontslagen of op andere wijze worden benadeeld. Zo mag hij niet worden overgeplaatst, mag hem geen salarisverhoging worden onthouden of mag hem geen verlof worden geweigerd.

Verstoorde arbeidsrelatie. Als een werknemer een misstand meldt, kan dit leiden tot een verstoorde arbeidsverhouding. Een verstoorde arbeidsverhouding is een van de wettelijke ontslaggronden. Als rechters het dienstverband met klokkenluiders om die reden beëindigen, zullen werknemers niet snel geneigd zijn om een misstand te melden. Daarom is het van belang om te weten hoe rechters met klokkenluiders omgaan. De eerste rechtszaak hierover speelde zich onlangs af bij de Rechtbank Overijssel, 08.06.2017 (RBOVE:2017:2320) .

Verstoort een melding de arbeidsrelatie?

Melding. Een zestal werknemers van een coöperatieve aankoopvereniging (CAV) hadden de voorzitter van de raad van commissarissen (RvC) benaderd. Zij eisten diezelfde dag nog een gesprek over de positie van hun directeur.

Ga maar direct naar huis. Toen de directeur dit hoorde, zette hij de zes betrokken werknemers meteen op non-actief. Daarop informeerden de werknemers per brief alle leden van de CAV over de ontstane situatie.

Dat gaat zomaar niet. Volgens de werkgever hadden zij met deze actie de directie en het bedrijf zwaar beschadigd. Daarom diende hij voor alle zes werknemers een ontbindingsverzoek in. Hij beriep zich daarbij op twee ontslaggronden: verwijtbaar handelen en de verstoorde arbeidsrelatie.

Reglement. Als verweer beriepen de werknemers zich onder meer op het RvC-reglement. Hierin stond dat de RvC erop moest toezien dat de directie een klokkenluidersregeling zou vaststellen. Op grond van deze regeling moesten werknemers zonder gevaar voor hun rechtspositie over onregelmatigheden kunnen klagen.

Melding in belang leden. Volgens de werknemers hadden zij gehandeld in het belang van de leden van de CAV. Het overgrote deel van het personeel was ernstig bezorgd over de interne organisatie en de toekomst van de CAV. Bovendien was er geen or of Personeelsvertegenwoordiging waar zij hun beklag konden doen.

Rechter: oprechte bezorgdheid

Bezorgdheid. De kantonrechter stelt vast dat de werknemers hebben gehandeld uit oprechte bezorgdheid over het functioneren van de directie. Conform het RvC-reglement moesten zij zich wenden tot de RvC.

Zonder klokkenluidersregeling? De in het RvC-reglement genoemde klokkenluidersregeling is nooit daadwerkelijk ingevoerd, maar de CAV heeft zich daar wel aan gecommitteerd. In het RvC- reglement staat klip-en-klaar dat werknemers vermeende onregelmatigheden veilig moeten kunnen rapporteren.

Dat had anders gekund. De kantonrechter stelt vast dat de werknemers misschien niet steeds de juiste toon hebben gebezigd, maar dat bij hun melding het belang van de CAV wel altijd voorop heeft gestaan. Dit betekent dat de werknemers niet verwijtbaar hebben gehandeld. Daarom wijst de kantonrechter het ontbindingsverzoek op die grond af.

Arbeidsrelatie is te herstellen

Verstoorde arbeidsrelatie. De rechter is het wel met de werkgever eens dat de arbeidsrelatie is verstoord. Hij kan zich echter niet voorstellen dat de relatie niet meer kan worden hersteld. De werknemers hebben steeds het belang van de CAV vooropgesteld, zij hebben de organisatie geen schade toegebracht en de meesten kunnen terugkijken op een lang dienstverband. Dus wijst de rechter het ontbindingsverzoek ook op deze ontslaggrond af. De rechter verplicht de CAV om de op non-actief gestelde werknemers weer tot het werk toe te laten.