BEROEPSGEHEIM - 17.04.2012

De waarheid móét aan het licht komen

Gezinsdrama. In maart 2011 overlijdt een driejarig jongetje. Bij sectie zijn letsels geconstateerd die volgens een deskundige van het Nederlands Forensisch Instituut kunnen wijzen op kindermishandeling met overlijden tot gevolg. De moeder van het jongetje en haar partner zijn vervolgens aangehouden.

De procedure in vogelvlucht

Inbeslagname. Bij het strafrechtelijk onderzoek worden bij de huisartsenpost medische gegevens in beslag genomen, waaronder geluidsopnamen van telefoongesprekken op 26 en 27 maart 2011. Hierop staan gesprekken van de verdachten met medewerkers van de huisartsenpost.

Klaagschrift. De huisartsenpost klaagt met een beroep op het Wetboek van Strafvordering tegen de inbeslagname. Bij de rechtbank vraagt de huisartsenpost een verbod tot kennisneming van de in beslag genomen gegevens door de officier van justitie. De rechtbank heeft de klacht van de huisartsenpost ongegrond verklaard.

Hoge Raad. De huisartsenpost laat het er niet bij zitten en procedeert door. De Hoge Raad (LJN: BU6088) is de laatste instantie en ook deze wijst het beroep af. Dit betekent dat de bij de huisartsenpost in beslag genomen gegevens mogen worden gebruikt in het strafproces tegen de moeder van het overleden jongetje en haar partner.

Verschoning versus waarheid

Conflict. De waarheidsvinding en het verschoningsrecht leven op gespannen voet met elkaar. Aan het verschoningsrecht ligt ten grondslag het maatschappelijk belang dat een ieder zich vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking van het toevertrouwde om bijstand en advies tot de ‘verschoningsgerechtigde’, zoals in dit geval de huisartsenpost, moet kunnen wenden. Dit belang moet soms wijken voor het maatschappelijk belang dat de waarheid aan het licht komt.

Niet absoluut. Het verschoningsrecht van een arts is niet absoluut. De rechtspraak heeft dit als volgt geformuleerd: “In zeer uitzonderlijke gevallen kan het belang dat de waarheid aan het licht komt - ook ten aanzien van datgene waarvan de wetenschap hem als zodanig is toevertrouwd - prevaleren boven het verschoningsrecht”.

Regel. Of en in hoeverre een inbreuk geoorloofd is, is niet in een algemene regel te vatten en moet steeds opnieuw beoordeeld worden. Als wordt geoordeeld dat de waarheidsvinding in een concreet geval moet prevaleren, mag de inbreuk op het verschoningsrecht niet verder gaan dan strikt nodig is om de waarheid aan het licht te brengen.

Welke omstandigheden?

Voor de beoordeling of er sprake is van zodanig bijzondere omstandigheden dat het verschoningsrecht moet wijken, is onder meer van belang:

• de aard, omvang en context van de gevorderde gegevens;
• het belang van de strafzaak;
• de vraag of belanghebbenden toestemming hebben gegeven;
• de vraag in hoeverre de gegevens de verschoningsgerechtigde zelf betreffen;
• de vraag of de betreffende gegevens ook op andere wijze verkregen kunnen worden;
• het belang van de gevorderde gegevens.