Toezegging van een ambtenaar rechtsgeldig?

Aankoop bedrijfspand. Een ondernemer heeft een bedrijfspand aangekocht dat hij wil gebruiken voor de bestemming ‘wonen met aan huis gebonden beroep’. Op het pand zit echter geen woonbestemming. Als de ondernemer bij de gemeente gaat informeren, krijgt hij te horen dat volgens het bestaande bestemmingsplan het pand alleen als bedrijfspand mag worden gebruikt. Een woonbestemming zit er niet op.

Aanvraag vergunning

Verbouwen. Om dat te wijzigen, dient de ondernemer bij de gemeente een aanvraag in voor een vergunning om het pand tot woon- en bedrijfsruimte te verbouwen. Volgens een ambtenaar van de gemeente is op de behandeling van de gevraagde vergunning de reguliere procedure van toepassing. Dit betekent dat de gemeente binnen 14 dagen moet laten weten of ze de vergunning al dan niet toekent. Laat de gemeente dat na, dan betekent dit dat de vergunning automatisch (‘van rechtswege’) is verleend. Om de vergunning echter in werking te laten treden, moet dat nog wel even zwart-op-wit door de gemeente worden bevestigd. Omdat de gemeente dit weigert, stapt de ondernemer naar de rechter.

In strijd met het bestemmingsplan? Bij de rech­­ter verklaart de gemeente dat er helemaal geen sprake kan zijn van een ‘van rechtswege’ ver­­leen­­de vergunning. De aanvraag is namelijk in strijd met het bestemmingsplan. Om de aanvraag te kunnen honoreren, moet het bestemmingsplan dus worden gewijzigd. Omdat het bestaande be­­stem­­mingsplan daarvoor geen ontheffingsmogelijkheden heeft, kan dat niet via de snelle reguliere procedure. Daarvoor moet de uitgebreide procedure worden gevolgd. En dat heeft tot gevolg dat de vergunning nooit van rechtswege is verleend.

Onduidelijk. De rechter (Rechtbank Haarlem, 6 juli 2011, LJN: BR1323) constateert dat in de praktijk blijkt dat het vaak onduidelijk is of voor een aanvraag van een bouwvergunning nu de reguliere of de uitgebreide procedure moet worden gevolgd. En voor de aanvrager van de vergunning wordt de situatie er ook niet beter op als er eerst een toezegging wordt gedaan die later weer wordt ingetrokken.

Wat heeft de rechter nu beslist?

In dit geval is de rechter het eens met de gemeente. Omdat het bestemmingsplan moet worden ge­­wijzigd waarvoor geen ontheffingsmogelijkheden zijn vastgesteld, is de uitgebreide procedure van toepassing. Dat betekent dat de vergunning niet van rechtswege is verleend. Het feit dat er een toe­­zegging is gedaan door een ambtenaar van de ge­­meente, doet daar niets aan af. Een ambtenaar is nu eenmaal niet bevoegd om een besluit te nemen over een vergunning. Hij kan daarover alleen maar advies uitbrengen aan het college van B en W. En dat advies kan volgens de rechter niet als een toezegging naar de aanvrager van de vergunning worden beschouwd.

Toezegging van B en W. Een dergelijke toezegging kan dan ook geen rechtsgevolg hebben. Dat zou slechts ánders zijn als de toezegging zou zijn ge­­daan door B en W. Dat is namelijk het bevoegde ge­­zag dat over een vergunningaanvraag moet be­­slissen. In dat geval moet de vergunning worden verleend of er ontstaat in ieder geval een recht op schadevergoeding. Dat speelde hier echter niet.