BELASTINGEN - 21.01.2011

Landbouwbedrijfsovername: hoezo gebruikersvoordeel?

Wat nu met het ‘gebruikersvoordeel’?

In de agrarische sector wordt vaak en veel samengewerkt binnen de familieonderneming. Na verloop van tijd kan de volgende generatie (‘junior’) toetreden tot de maatschap met zijn ouders. In de akte worden dan ook vaak afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder junior later de onderneming mag overnemen. Als hierbij (op zakelijke gronden!) wordt afgesproken dat junior de grond mag overnemen tegen een lagere waarde dan de waarde in het economisch verkeer, behaalt hij (op termijn, namelijk bij de latere verkoop van de gronden) een belast voordeel. Op dit voordeel is de landbouwvrijstelling niet van toepassing. Het door junior behaalde voordeel hangt immers niet samen met een waardeverandering van de grond. Het voordeel kan worden behaald op grond van de tussen senior en junior gesloten overeenkomst.

Tip. Bij een onzakelijke overeenkomst tussen senior en junior valt er niets te belasten. Er kan dan ook in dat geval geen gebruikersvoordeel ontstaan. Senior kan een beroep doen op de landbouwvrijstelling en junior krijgt een onbelast voordeel in privé.

Doorschuiven. Het vervelende is dat de minister vindt dat ook bij een met uitstel van belastingheffing gerealiseerde (geruisloze) doorschuiving (via art. 3.63 Wet IB 2001) een gebruikersvoordeel kan ontstaan. Weliswaar, zo is de redenering, biedt dit artikel de mogelijkheid een onderneming fiscaal geruisloos over te dragen aan een medeondernemer, maar dat laat onverlet dat er in deze situatie een gebruikersvoordeel kan ontstaan bij de bedrijfsopvolger. Artikel 3.63 van de Wet IB 2001 beïnvloedt de fiscale behandeling van het gebruikersvoordeel volgens de minister dus niet.

Mening Ministerie juist? Het is nog maar de vraag of de mening van het Ministerie van Financiën juist is. Bij een geruisloze doorschuiving treedt de opvolger immers volledig in de fiscale voetsporen van zijn voorganger. En het is dan ook maar zeer de vraag of er in deze situatie ruimte is voor het ontstaan van een gebruikersvoordeel.

Voorbeeld bedrijfsopvolging

Firma. Vader en zoon drijven in firmaverband een onderneming. De grond, die een boekwaarde heeft van € 25.000,- is eigendom van vader. In het kader van de (geruisloze) bedrijfsopvolging koopt zoon de grond van vader. Hij mag dat op basis van het firmacontract doen voor € 40.000,-, terwijl de grond op dat moment € 60.000,- waard is. Na vijf jaren verkoopt zoon de grond voor € 75.000,-. Volgens het Ministerie behaalt zoon in deze situatie een boekwinst van € 50.000,- (€ 75.000,- (verkoopprijs) -/- € 25.000,- (boekwaarde)). Van deze boekwinst is € 20.000,- aan te merken als een gebruikersvoordeel (€ 60.000,- -/- € 40.000,-). Het restant van € 30.000,- valt onder de landbouwvrijstelling. Verdedigbaar is echter ook dat - nu zoon in de fiscale voetsporen van vader is getreden - het volledige bedrag van € 50.000,- onder de landbouwvrijstelling gebracht kan worden.

Wat is slim? Vaak kan men zelf voorkomen dat een gebruikersvoordeel ontstaat, door een onzakelijke bedrijfsopvolging overeen te komen. Is er wel sprake van een gebruikersvoordeel, maar wordt er geruisloos doorgeschoven, ga dan niet zonder meer akkoord met heffing, maar overleg met uw boekhouder of juridische actie gewenst is. Als belastingplichtige bent u niet - maar de inspecteur wel - gebonden aan de opvattingen op dit punt van de minister!