PATIËNTENRECHT - 08.04.2010

Patiëntgegevens voor wetenschappelijk onderzoek?

Uw patiënt, uw gegevens?

Als het gaat om gegevens van uw eigen patiënten, dan mag u die gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Als u de resultaten van uw wetenschappelijke inspanningen publiceert, moet u dat zó doen dat een lezer de resultaten niet kan herleiden tot individuele patiënten.

Gezamenlijk dossier. Wanneer u, bijvoorbeeld in een groepspraktijk of in een ziekenhuis, ook toegang heeft tot informatie van collega’s, mag u uitsluitend die gegevens gebruiken die in het dossier zijn gezet met het oog op de behandelrelatie die u persoonlijk heeft met de patiënt. Let hierop wanneer u een gezamenlijk dossier heeft. Wilt u ook de gegevens gebruiken die uw collega’s, in verband met hun behandelrelatie met dezelfde patiënt, in het dossier hebben gezet, dan moet u expliciete toestemming hebben van uw collega. En hij weer van de patiënt.

Niet te herleiden. Anonieme gegevens mag u gewoon gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek, ook als het niet alleen uw eigen patiënten betreft. Onder ‘anoniem’ moet u dan verstaan: niet of buitengewoon moeilijk te herleiden naar individuele personen, zoals bijv. statistische gegevens. Zijn de gegevens met niet al te veel moeite terug te herleiden tot individuele patiënten? Dan geldt de toestemmingseis.

Uitzondering

Toestemming van een patiënt is soms niet vereist als u onderzoek doet dat het algemeen belang dient. In de ‘KNMG-richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens’ (januari 2010, pag. 50) staat wanneer daarvan sprake is. U vindt die richtlijnen op http://www.artsennet/richtlijnen

Wanneer redelijkerwijs niet van u kan worden ver­­langd dat u aan iedere betreffende persoon ex­­pli­­ciet toestemming vraagt, mag u dan zónder in­­di­­viduele toestemming gegevens gebruiken die met niet al te veel moeite herleidbaar zijn tot in­­di­­viduen.

Voorwaarden:

1. U moet de herleidbaarheid tot personen waar mogelijk voorkomen.

2. Als een persoon bezwaar maakt tegen het gebruik van zijn gegevens mag u de gegevens uiteraard niet voor het onderzoek gebruiken.

3. Als u als onderzoeker gegevens wilt verkrijgen van een collega, moet u met die collega schriftelijk afspreken dat de collega de gegevens zo veel mogelijk anonimiseert, eventueel codeert én de sleutel bewaart. Via de code blijft voor de verstrekkende collega te achterhalen over welk individu de gegevens gaan.

4. U mag als onderzoeker niet proberen om de informatie tóch te herleiden tot individuele personen.

Gedragscode. U, anderen die aan het onderzoek meewerken en gegevensverstrekkers, moeten de ‘Gedragscode Gezondheidsonderzoek van de Federatie van medisch Wetenschappelijke Verenigingen’ naleven.

U vindt deze gedragscode met toelichting op http://medicus.indicator.nl (MD 03.03.02).

Toestemming patiënt onmogelijk

Soms is het vragen om de toestemming van individuele personen niet mogelijk vanwege redenen die bij deze personen liggen of om redenen die met het onderzoek te maken hebben. Dan gelden grosso modo dezelfde voorwaarden die hierboven genoemd zijn.