PRIVÉ - 30.12.2008

Mijn laatste wensen ...

Stel dat uw tante per handgeschreven brief - dieu na haar overlijden in haar administratie aantreft - aan haar lievelingsneef haar kostbare muntenverzameling nalaat en aan haar buurvrouw een bedrag van € 100.000,-. Is hier dan sprake van een testament of codicil en is het wel rechtsgeldig? Moet u de muntenverzameling afgeven en het geldbedrag uitkeren?

Hoe zit dit? Als het de bedoeling is dat bepaalde zaken pas na het overlijden worden uitgekeerd of afgegeven, dan is er sprake van een ‘uiterste wilsbeschikking’ die - om rechtsgeldig te zijn - in ieder geval moet zijn ondertekend. Ook is voor de meeste uiterste wilsbeschikkingen, zoals bijv. het vermaken (‘legateren’) van geld of het benoemen van erfgenamen of een erfenisregelaar (= executeur-testamentair), de tussenkomst van de notaris (u mag zelf kiezen welke notaris!) vereist. U kunt de notaris van uw keuze volgens uw wensen een notarieel testament laten maken of een zelf opgesteld testament aan de notaris in bewaring geven (= depot-testament). Tip. Het is handig om hiervoor bij meerdere notariskantoren prijsofferte op te vragen, want er gelden geen vaste prijzen.

Wat kunt u met een codicil?

Voor een beperkt aantal uiterste wilsbeschikkingen kunt u (eventueel naast uw testament) ook een codicil te maken. In een codicil kunt u alleen bepaalde zaken (meubels, kleding en sieraden) aan iemand nalaten. Geld kunt u dus niet bij codicil vermaken, alleen bij testament. Voor een codicil hoeft u niet naar de notaris. Het codicil moet wel handgeschreven (dus niet uitgetypt of uitgeprint), gedateerd (dag, maand en jaar) en ondertekend zijn, anders is het codicil niet rechtsgeldig. In het codicil moet u iedere zaak afzonderlijk omschrijven. Dus niet: “Ik legateer alles in huis aan mijn neef Daan”, maar: “Ik legateer aan mijn neef Daan: het rode bankstel en de antieke linnenkast.” Als u het codicil wilt herroepen, dan kan dat door het codicil simpelweg te verscheuren en eventueel een nieuw codicil te maken. Tip. Vertel uw erfgenamen en de begunstigden dat u een codicil heeft en ook waar u dat bewaart. Zo voorkomt u dat niemand weet dat u een codicil heeft gemaakt en uw wensen dus ook niet worden uitgevoerd. Heeft u een testament, dan kunt u uw notaris ook vragen om het codicil bij het testament te bewaren. Zo raakt het minder makkelijk zoek en kunnen de erfgenamen uw codicil ook niet ‘wegmoffelen’.

Wat met de belastingen?

Successierecht. Mocht u besluiten de wensen van uw tante toch uit te voeren, ook al bent u daartoe niet verplicht, dan heeft dat ook gevolgen voor uzelf. Niet alleen bent u dan de muntenverzameling en € 100.000,- kwijt, maar u mag voor de berekening van het successierecht (= erfbelasting) de waarde van de muntenverzameling en het bedrag van € 100.000,- ook niet in mindering brengen op uw eigen verkrijging. Dus u moet hierover gewoon successierecht betalen. En aangezien u onder het meest ongunstige tarief valt, kan dit oplopen tot maximaal 68%!

Wat is beslist? In een soortgelijke zaak die bij de rechtbank in Den Haag speelde, is beslist dat alleen afdwingbare schulden en rechtsgeldige legaten of lasten in mindering mogen worden gebracht op de erfenis. De rechter zei ook dat de erfgenamen het vormgebrek, waardoor de uiterste wilsbeschikking niet rechtsgeldig is (bijv. door het ontbreken van een notarisakte, datum en/of handtekening), niet achteraf nog goed kunnen maken.